Επενδύσεις άνω των 5 δισ. ευρώ σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ηλεκτρικές διασυνδέσεις και υποδομές ύδρευσης στα νησιά καθώς και ελάφρυνση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας για το σύνολο των καταναλωτών από τον σταδιακό περιορισμό των χρεώσεων για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας θα είναι τα αποτελέσματα της λειτουργίας του Ταμείου Απανθρακοποίησης Νησιών. Η σύμβαση για τη σύσταση του Ταμείου υπεγράφη σήμερα στη Νάξο, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το ταμείο περιλαμβάνει κεφάλαια ύψους 1,6 δισ. ευρώ τα οποία με τη μόχλευση ιδιωτικών πόρων θα χρηματοδοτήσουν επενδύσεις άνω των 5 δισ. Ευρώ σε τρεις τομείς:
1.Διασυνδέσεις των νησιών του ΒΑ Αιγαίου και των Δωδεκανήσων, που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ καθώς και μικρότερων νησιών (Κύμη, Πάτμος, Κύθνος, Αμοργός) από τον ΔΕΔΔΗΕ.
2.Έργα ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας από νοικοκυριά και επιχειρήσεις (φωτοβολταϊκά, μπαταρίες, αντλησιοταμίευση, υπεράκτια αιολικά, ταμιευτήρες για αποθήκευση νερού και παραγωγή ενέργειας). Για τα 6 μεγαλύτερα μη διασυνδεδεμένα νησιά (Ρόδος, Κως, Κάλυμνος, Σάμος, Χίος και Λέσβος) θα προκηρυχθούν το 2025 διαγωνισμοί για εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ σε συνδυασμό με μπαταρίες.
3.Υποδομές φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και κυρίως ηλεκτρικής τροφοδοσίας των μεγάλων πλοίων (cold ironing) που προσεγγίζουν τα λιμάνια των νησιών.
Μιλώντας στην εκδήλωση ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης τόνισε ότι για να αντιμετωπιστεί η κλιματική κρίση χρειάζεται άφθονη και φθηνή ενέργεια, στόχος που υπηρετεί το νέο ταμείο, το οποίο επίσης βελτιώνει την ανταγωνιστικότητα των νησιών και της ελληνικής οικονομίας συνολικά. Σημείωσε την πρωτοπορία της Ελλάδας στην πράσινη μετάβαση που σημαίνει ότι το ελληνικό ηλεκτρικό σύστημα λειτουργεί όπως ένα είδος "πειραματόζωου" με υψηλή διείσδυση ΑΠΕ ενώ τόνισε ότι με την ολοκλήρωση των έργων τα ελληνικά νησιά θα είναι από τα ελάχιστα στον κόσμο που θα έχουν το "πράσινο σήμα" με ό,τι σημαίνει αυτό για την ελκυστικότητά τους ως τουριστικού προορισμού. Όπως επεσήμανε οι νησιώτες θα διαπιστώνουν το όφελος στην καθημερινότητά τους αλλά και στο λογαριασμό του ηλεκτρικού.
Η υφυπουργός Αλεξάνδρα Σδούκου έκανε λόγο για ένα "μίνι Ταμείο Ανάκαμψης" σημειώνοντας ότι το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο δημιουργήθηκε αποκλειστικά για τα ελληνικά νησιά. "Αναβαθμίζουμε, είπε, συνολικά την ποιότητα ζωής των νησιωτών και εκατομμυρίων επισκεπτών". Η ίδια εκτίμησε το όφελος των καταναλωτών από τη μείωση των ΥΚΩ σε 2,2 δισ. για τα Δωδεκάνησα και 1,6 δισ. από το Β.Αιγαίο σε βλαθος 25ετίας , με τις διασυνδέσεις που αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2029.
Ο αντιπρόεδρος της ΕΕ Μάρος Σέφκοβιτς εκτίμησε ότι το ποσό που μπορεί να εξασφαλίσει η χώρα μας από την πώληση δικαιωμάτων εκπομπής ρύπων (είναι βασική πηγή χρηματοδότησης του Ταμείου) μπορεί να φθάσει στα 2 δισ. Ευρώ. Σημείωσε τη σημασία των έργων για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά και τόνισε ότι η ΕΕ αναμένει άμεσα τις προτάσεις για τα έργα που θα ενταχθούν.
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Γιάννης Τσακίρης ανέφερε ότι η συμφωνία αποδεικνύει τη δέσμευση της Ευρώπης αλλά και της Ελλάδας στην πράσινη μετάβαση και αποτελεί ορόσημο για τη συνεργασία της χώρας μας με την ΕΤΕπ η οποία έχει διαθέσει συνολικά 50 δισ. Ευρώ για πάνω από 400 έργα σε όλη τη χώρα.
Χαιρετισμούς στην εκδήλωση απηύθυναν ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος ο οποίος αναφέρθηκε στο σχέδιο και την πολιτική βούληση του πρωθυπουργού για την υλοποίηση του μεγαλύτερου πλέγματος έργων υποδομής στα νησιά, καθώς και ο Δήμαρχος Νάξου Δημήτρης Λιανός που τόνισε την ανάγκη ισορροπίας ανάμεσα στην οικονομική ανάπτυξη και την περιβαλλοντική προστασία.
Ακολουθεί η ομιλία του Πρωθυπουργού:
«Αγαπητέ Maroš (Šefčovič), κ. Περιφερειάρχα, κύριοι Δήμαρχοι, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι στη Βουλή, Σεβασμιώτατε, φίλες και φίλοι,
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω ευχαριστώντας προσωπικά τον Εκτελεστικό Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την παρουσία του σήμερα μαζί μας στη Νάξο. Να τον συγχαρώ αυτόν και όλους τους συναδέλφους του στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς χθες το βράδυ ολοκληρώθηκε και τυπικά η διαδικασία επικύρωσης όλων των Ευρωπαίων Επιτρόπων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έτσι ώστε πια εν συνόλω η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εγκριθεί σε ψηφοφορία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και να αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά της την 1η Δεκεμβρίου.
Χρόνια πολλά στη Νάξο, η οποία γιορτάζει σήμερα, και είναι μεγάλη η χαρά και ευτυχής η συγκυρία, αγαπητέ μου Δήμαρχε, Ναξιώτισσες και Ναξιώτες, που βρισκόμαστε σήμερα σε αυτό το τόσο όμορφο νησί, μπροστά στο μοναδικό τοπόσημο της Νάξου, όχι μόνο για να γιορτάσουμε μαζί σας τον πολιούχο της πόλης αλλά και για να ανακοινώσουμε την υπογραφή ενός πολύ σημαντικού χρηματοδοτικού εργαλείου για τα νησιά μας. Ενός χρηματοδοτικού εργαλείου που αξιοποιεί ευρωπαϊκούς πόρους, όπως εξήγησαν και οι προηγούμενοι ομιλητές, από το σύστημα εμπορίας ρύπων, για να στηρίξει μεγάλα έργα απανθρακοποίησης στα ελληνικά νησιά.
Αγαπητέ μου Περιφερειάρχα, αγαπητοί μου Δήμαρχοι, είναι ένα ακόμα χρηματοδοτικό εργαλείο το οποίο έχει προστεθεί σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια την οποία η κυβέρνησή μας έχει κάνει εδώ και πέντε χρόνια για να στηρίξει τη νησιωτική Ελλάδα.
Ξέρετε πολύ καλά -το πίστευα, το πιστεύω ακράδαντα- ότι η νησιωτικότητα είναι μία ιδιαιτερότητα της πατρίδας μας, ένα τεράστιο συγκριτικό της πλεονέκτημα, αλλά και μία γεωγραφική ιδιαιτερότητα που απαιτεί ξεχωριστή φροντίδα από το κράτος. Και πιστεύω ότι έχουμε αποδείξει αυτά τα χρόνια ότι στεκόμαστε δίπλα στις νησιώτισσες και στους νησιώτες, από τα μεγάλα νησιά μέχρι τα πολύ μικρά νησιά, δεν αφήνουμε κανέναν πίσω, σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση Β΄ και Α΄ βαθμού αλλάζουμε και κάνουμε τις ζωές των νησιωτών καλύτερες.
Και δεν νομίζω ότι είναι τυχαίο, κ. Περιφερειάρχα, μιας και βρισκόμαστε σήμερα εδώ στο Νότιο Αιγαίο, ότι το Αιγαίο συνολικά, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι μία από τις Περιφέρειες, η πρώτη Περιφέρεια στην αύξηση του πληθυσμού της και μία Περιφέρεια η οποία δείχνει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης, που οφείλονται σε έναν μεγάλο βαθμό στον τουρισμό αλλά όχι μόνο. Εξάλλου, η Νάξος είναι ένα νησί το οποίο είναι πασίγνωστο στον κόσμο για τον πρωτογενή τομέα, για τα αγροτικά και τα κτηνοτροφικά της προϊόντα.
Όμως, σήμερα, ήρθαμε να μιλήσουμε για το μέλλον. Και το Ταμείο αυτό το οποίο σήμερα παρουσιάζουμε, όπως είπα, είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο το οποίο θα διευκολύνει τα νησιά μας να κάνουν πράξη την πράσινη μετάβαση.
Δεν είναι το μόνο, αλλά οι πόροι οι οποίοι διατίθενται είναι πολύ σημαντικοί και θα μας βοηθήσουν σε πρώτη φάση, όπως ειπώθηκε, να μπορέσουμε να διασυνδέσουμε τον μεγαλύτερο αριθμό των νησιών μας με το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας της ηπειρωτικής Ελλάδας, μέσα από επενδύσεις που θα κάνει πρωτίστως ο ΑΔΜΗΕ και ο ΔΕΔΔΗΕ, έτσι ώστε να μπορούν οι νησιώτες μας να απολαμβάνουν σταθερότητα και ασφάλεια ενεργειακή, καλές τιμές ρεύματος και να απαλλαγούν από τις ρυπογόνες μονάδες παραγωγής ρεύματος οι οποίες προμήθευαν τα νησιά μας με ηλεκτρική ενέργεια μέχρι σήμερα.
Και αυτό, προφανώς, έχει πολύ μεγάλη σημασία στη συνολική εθνική στρατηγική της χώρας μας για να μπορέσουμε να μετατρέψουμε τον ήλιο και τον άνεμό μας σε ένα μεγάλο ενεργειακό συγκριτικό πλεονέκτημα, είτε σε εθνικό επίπεδο είτε σε τοπικό επίπεδο. Διότι το Ταμείο Απανθρακοποίησης θα μπορεί να χρηματοδοτεί και έργα ανανεώσιμων που θα γίνονται στα νησιά μαζί με μπαταρίες, τα οποία θα μπορούν να εξασφαλίζουν και πιο φθηνή ηλεκτρική ενέργεια για τα ίδια τα νησιά τα οποία θα υποδέχονται αυτές τις επενδύσεις.
Επιτρέψτε μου εδώ μια παρένθεση την οποία την θεωρώ πολύ σημαντική. Παρακολουθώ με προβληματισμό στον δημόσιο διάλογο να αναπτύσσεται μια ρητορική, κυρίως από ακραία κόμματα, κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ειδικά των ανεμογεννητριών αλλά σε έναν βαθμό και των φωτοβολταϊκών.
Είναι, κυρίες και κύριοι, φίλες και φίλοι, μια τελείως εσφαλμένη λογική. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι αυτές που θα επιτρέψουν στη χώρα μας να αποκτήσει ενεργειακή αυτονομία και θα συνεισφέρουν σημαντικά στη μείωση του κόστους της ενέργειας.
Είμαστε πρωταγωνιστές σήμερα στην Ευρώπη στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Και μάλιστα, ο σκοπός της κυβέρνησης είναι αυτές οι φθηνότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας να έχουν ολοένα και περισσότερα ανταποδοτικά χαρακτηριστικά.
Και αυτό είναι κάτι το οποίο μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολα όσο πιο μικρά είναι τα νησιά, παραδείγματος χάρη όπως η Χάλκη, όπου η κατασκευή ενός μικρού έργου μαζί με ένα σύστημα αποθήκευσης θέλουμε και μπορεί να οδηγεί τελικά σε φθηνότερες τιμές ενέργειας για τους καταναλωτές, για τα νοικοκυριά, για τις επιχειρήσεις.
Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε το εργαλείο αυτό για να μπορούμε να δώσουμε και στους επιχειρηματίες τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν και να εγκαθιστούν μικρά συστήματα φωτοβολταϊκά για να μπορούν να καλύπτουν ανάγκες αυτοπαραγωγής.
Θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε αυτό το Ταμείο, αγαπητέ μου Δήμαρχε, ώστε αύριο οι αφαλατώσεις, οι οποίες θα είναι απαραίτητες προκειμένου τα νησιά να διασφαλίσουν επαρκή πρόσβαση σε νερό για ύδρευση, να μπορούν και αυτές να υποστηρίζονται ενεργειακά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, έτσι ώστε να μπορούμε συνολικά να έχουμε φθηνή πρόσβαση σε καλό, ποιοτικό, καθαρό νερό.
Όλη, λοιπόν, αυτή η φιλολογία η οποία αναπτύσσεται κατά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επιτρέψτε μου να το πω, είναι επικίνδυνη και δεν είναι και τελικά πατριωτική. Διότι δεν είναι πατριωτικό, φίλες και φίλοι, να εισάγουμε φυσικό αέριο από το εξωτερικό, να εισάγουμε πετρέλαιο από το εξωτερικό, όταν μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τις εγχώριες πηγές ενέργειας τις οποίες ο Θεός μας έδωσε τόσο απλόχερα.
Το λέω αυτό διότι είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να ξεπερνάμε και τις όποιες τοπικές αντιστάσεις που μπορεί πάντα να υπάρχουν. Η χωροθέτηση των έργων αυτών γίνεται πάντα με πολύ μεγάλη προσοχή και θέλουμε να γίνεται σε συνεννόηση πάντα με τις τοπικές κοινωνίες. Δεν είμαστε εδώ να επιβάλουμε τίποτα κεντρικά και γι’ αυτό και πιστεύουμε στην τοπική διαβούλευση και στη δυνατότητα να μπορούμε να δημιουργούμε τέτοια έργα, πάντα σε συνεννόηση με τις τοπικές κοινωνίες.
Το Ταμείο, λοιπόν, αυτό πιστεύω ότι θα μπορέσει να συνεισφέρει με τη σειρά του στο να μπορέσουν τα νησιά μας -και να αναφερθώ ειδικά στις Κυκλάδες, μιας και βρισκόμαστε σήμερα εδώ, στο μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων- να διατηρήσουν αυτόν τον καταπληκτικό παραδοσιακό τους χαρακτήρα, κάνοντας την πράσινη μετάβαση συγκριτικό πλεονέκτημα.
Και σε αυτό πάλι θέλω να επιμείνω λίγο. Βλέπετε ότι ο τουρισμός μας αλλάζει. Οι ανάγκες να είμαστε διαρκώς πιο βιώσιμοι καθίστανται απαραίτητες για να μπορούμε να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί.
Και εδώ θέλω να απευθυνθώ όχι μόνο στον Περιφερειάρχη, αλλά και στους Δημάρχους οι οποίοι είναι μαζί μας: αγκαλιάστε όλες τις πρωτοβουλίες οι οποίες θα επιτρέψουν στα νησιά σας να ξεχωρίσουν και να βγουν μπροστά σε αυτό το οποίο αποκαλούμε “βιώσιμη ανάπτυξη”, είτε συζητάμε για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είτε συζητάμε, κ. Περιφερειάρχα, και για την ολοκλήρωση εκκρεμοτήτων που έρχονται από τα παρελθόν. Ζητήματα, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων -ξέρετε πόσο έχουμε επενδύσει σε αυτό-, η έμφαση η οποία δίνεται στην ανακύκλωση.
Δεν είναι τυχαία η βράβευση της Τήλου σε έναν πολύ σημαντικό ευρωπαϊκό διαγωνισμό, ένα νησί το οποίο σήμερα μπορεί να ανακυκλώνει πρακτικά όλα τα απορρίμματα. Είναι ένα μοντέλο το οποίο μπορεί να το αντιγράψουν και άλλα νησιά.
Το ίδιο ισχύει και με το μοντέλο της Αστυπάλαιας για την πράσινη και φιλική κινητικότητα. Αυτός είναι ο σκοπός, εξάλλου, του Προγράμματος των “GR-Eco Islands”, να δίνουμε ωραία παραδείγματα, τα οποία άλλα νησιά μπορούν να ακολουθούν.
Η πράσινη μετάβαση, λοιπόν, ειδικά των νησιών, μπορεί και πρέπει να μετατραπεί σε ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα. Όχι σε μια αγγαρεία, όχι σε μια υποχρέωση την οποία πρέπει να υλοποιούμε απλά γιατί πρέπει να είμαστε συμβατοί με κάποιους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Το κλίμα αλλάζει. Έχει δίκιο ο Υπουργός όταν λέει ότι η προσπάθεια να ρίξουμε τις θερμοκρασίες, μάλλον όχι να ρίξουμε, αλλά να μειώσουμε την αύξηση των θερμοκρασιών στον πλανήτη, απαιτεί μια συλλογική παγκόσμια προσπάθεια. Δεν θα κάνει ούτε η Ελλάδα, ούτε καν η Ευρώπη από μόνη της τη διαφορά, αλλά εμείς είμαστε στην πρώτη γραμμή αυτής της προσπάθειας.
Και, ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουμε με πολλή φροντίδα τα ζητήματα της προσαρμογής στην κλιματική κρίση. Από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης δοκιμάζεται όλη η Ελλάδα. Δοκιμάζονται τα νησιά, πρωτίστως ως προς τη διαθεσιμότητα νερού. Γι’ αυτό και χάρηκα πάρα πολύ που ο Δήμαρχος της Νάξου μου είπε ότι εκπονεί ένα ειδικό σχέδιο διαχείρισης του νερού που αφορά το νησί της Νάξου.
Αντίστοιχα σχέδια χρειαζόμαστε σε όλα τα νησιά. Και το πρόβλημα, προφανώς, θα λυθεί συνδυαστικά: αποταμιευτήρες εκεί που χρειάζονται. Ναι, αγαπητέ μου Δήμαρχε, δεν γίνεται να έχουμε στη Νάξο εδώ ένα φράγμα το οποίο είναι ημιτελές τόσα χρόνια. Είναι δέσμευσή μου το φράγμα αυτό επιτέλους να ολοκληρωθεί και να προκηρυχθούν και οι μελέτες, ώστε να έχουμε τα σχετικά δίκτυα άρδευσης.
Δυστυχώς, αντίστοιχες περιπτώσεις έχουμε σε όλη τη χώρα. Αφαλατώσεις, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων εκεί που αυτό κρίνεται επιστημονικά -και γίνεται αυτό κατά κόρον- απαραίτητο, μέτρα αντλησιοταμίευσης, μικρές δεξαμενές που μπορούν να χρησιμοποιούνται ως μπαταρίες για παραγωγή ενέργειας. Όλα αυτά είναι συνδυαστικά έργα τα οποία πρέπει να γίνουν στα νησιά μας. Το καθένα έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες, απαιτεί τις δικές του μελέτες, αλλά είναι μια προσπάθεια, κ. Περιφερειάρχα και κ. Δήμαρχοι, όπου να γνωρίζετε ότι θα βρίσκετε πάντα την πολιτεία αρωγό.
Κλείνοντας, να επαναλάβω τη χαρά μου που βρίσκομαι σήμερα, για ακόμα μία φορά, το ξέρετε, σε ένα τόσο όμορφο νησί, όπως η Νάξος. Η δουλειά, κ. Υπουργέ, κα Υφυπουργέ, τώρα αρχίζει ουσιαστικά, γιατί τώρα πρέπει να ωριμάσουμε τα έργα εκείνα τα οποία θα προτείνουμε προς χρηματοδότηση από το Ταμείο.
Αλλά είμαι βέβαιος ότι κάνουμε σήμερα, με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, τον καλό μου φίλο τον Γιάννη Τσακίρη, με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ένα πολύ σημαντικό πρώτο βήμα, ένα ακόμα, μάλλον, βήμα για να μπορέσουμε να κάνουμε τα νησιά μας “πράσινα”.
Και εκεί που το πράσινο των νησιών θα συναντιέται με το γαλάζιο της θάλασσας και το γαλάζιο του ουρανού, να επιτρέψουμε πάντα στα νησιά μας να είναι ένας φάρος, το φως των οποίων θα φέγγει στα μήκη και στα πλάτη όλου του κόσμου.
Σας ευχαριστώ πάρα πολύ».
