Ζητούμενο της έρευνας αναδεικνύεται η ανάγκη για έναν βιώσιμο μετασχηματισμό της ίδιας της αγοράς εργασίας, μεσούσης μάλιστα μιας κρίσιμης συγκυρίας -αυτής της εμφάνισης της πανδημικής κρίσης του Covid19- που έχει ήδη υποχρεώσει τις επιχειρήσεις, τους οργανισμούς και τις κοινωνίες να εξετάσουν στρατηγικά και επιτακτικά τη σημασία της βελτίωσης της ποιότητας ζωής όπως και της διασφάλισης του μέλλοντος του πλανήτη.
Η έρευνα επικεντρώνεται στη σκιαγράφηση των παγκόσμιων συστημικών προβλημάτων που επηρεάζουν τους εργαζόμενους και την αγορά εργασίας, και παρέχει ένα σχέδιο δράσης στους εργοδότες και τις κυβερνήσεις να αναπτύξουν με βιώσιμο τρόπο ένα ποικιλόμορφο εργατικό δυναμικό, χωρίς αποκλεισμούς, μπροστά σε παγκόσμιες προκλήσεις.
Στην έρευνα, την οποία διηύθυνε ο Dr. Wayne Visser, Καθηγητής Integrated Value στο Antwerp Management School και κάτοχος της Έδρας για το Βιώσιμο Μετασχηματισμό ( Sustainable Transformation), καταγράφονται οι 5 πέντε βασικοί παράγοντες που οδηγούν στη συστημική κοινωνική κατάρρευση καθώς και οι 5 βασικοί παράγοντες που βρίσκονται στον αντίποδα και συντελούν στην κοινωνική ενσωμάτωση, η επίδρασή τους στο εργασιακό περιβάλλον ενώ παράλληλα προβάλλονται δημιουργικές λύσεις σε όρους καινοτομίας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν. Στη βάση της ανάλυσης και της αξιολόγησης της αγοράς εργασίας σήμερα, προτείνεται ένας ολοκληρωτικός ανασχεδιασμός των μοντέλων εργασίας, αναδεικνύεται η τάση των ευέλικτων σχημάτων και σχέσεων εργασίας και επισημαίνεται η σημασία της έγκαιρης προετοιμασίας των εργαζομένων για τη συνεχή ενίσχυση της απασχολησιμότητας τους, εφόσον καλούνται πλέον να είναι έτοιμοι να ανταποκριθούν σε άγνωστες προκλήσεις.
παγκόσμια κοινωνική κατάρρευση : οι 5 δυνάμεις που οδηγούν στην αποδόμηση.
Σύμφωνα με την έρευνα, οι κύριοι λόγοι αποδόμησης της κοινωνίας σχετίζονται με τη δυσαρέσκεια, την αποδιοργάνωση, την αποσύνδεση, την ανισότητα και την καταστροφή. Οι παραπάνω παράγοντες διαρρηγνύουν την κοινωνική συνοχή, την οικονομική ανάπτυξη και παρεμβαίνουν στις εργασιακές συνθήκες με αρνητικά αποτελέσματα για τους εργαζόμενους και τις επιχειρήσεις.
δυσαρέσκεια (discontent)
Η δυσαρέσκεια συνδέεται με την έλλειψη σκοπού, το εργασιακό στρες, τις κακές διατροφικές συνήθειες και την ανεπαρκή φυσική άσκηση. Ο αντίκτυπος της δυσαρέσκειας εμφανίζεται σε δύο όψεις: την απουσία αφοσίωσης και τα θέματα ψυχικής υγείας, συχνά συνδεόμενα με το άγχος ή την επαγγελματική εξουθένωση. Η έρευνα υποδηλώνει ότι το 85% των εργαζομένων παγκοσμίως δεν νιώθει αφοσίωση στην εργασία τους, ενώ στις ΗΠΑ μόνο το 14% συμφωνούν ότι οι αξίες του εργοδότη τους συμβαδίζουν με τις δικές τους. Αναφορικά με τις επιπτώσεις του φαινομένου «burnout», μόνο στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι το κόστος στην οικονομία υπολογίζεται ότι κυμαίνεται ανάμεσα στα 150 με 300 δις δολάρια, ενώ περισσότερο από το 50% των εργαζομένων δηλώνει δυσαρεστημένο εξαιτίας της έλλειψης ισορροπίας μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής- ένα κόστος που υπολογίζεται στα 1,65 δις δολάρια ετησίως για κάθε έναν εργαζόμενο που απουσιάζει από την εργασία του για να εξισορροπήσει αυτήν τη συνθήκη.
αποδιοργάνωση (disruption)
Η αποδιοργάνωση αναφέρεται σε κάθε αστάθμητο παράγοντα που απειλεί την ανθρώπινη ζωή, την ασφάλεια και σχετίζεται συχνότερα με πολιτικές συγκρούσεις, τρομοκρατικές ενέργειες, δημογραφικές μεταβολές, βιομηχανικά ατυχήματα και φυσικές καταστροφές. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ειρήνης, μόνο 10 χώρες του κόσμου θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ελεύθερες από συγκρούσεις το 2016. Οι φυσικές καταστροφές (κλιματολογικές, υδρολογικές και μετεωρολογικές) αυξήθηκαν από περίπου 200 ετησίως το 1980 σε περίπου 700 το χρόνο το 2016. Τέτοιες διαταραχές έχουν έχει σημαντικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας γενικά και ειδικά στους εργαζομένους. Υπάρχουν περίπου 65 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο που έχουν εξαναγκαστεί σε φυγή από την χώρα τους, χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν εξαιτίας φαινομένων φυσικών καταστροφών στις ΗΠΑ, ενώ πολλοί εργαζόμενοι μετατράπηκαν σε μακροχρόνια άνεργοι από την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008.
αποσύνδεση
Η αποσύνδεση αναφέρεται στον αποκλεισμό από τη γνώση και συνδέεται συχνότερα με περιορισμένες εκπαιδευτικές ευκαιρίες, έλλειψη πρόσβασης σε έξυπνες τεχνολογίες και αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας από μηχανές. 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να στερούνται την πρόσβαση στο διαδίκτυο και σχεδόν 2 δισεκατομμύρια δεν χρησιμοποιούν κινητό τηλέφωνο (Παγκόσμια Τράπεζα, 2017). Η αποσύνδεση ανάμεσα στην αγορά εργασίας και τους εργαζόμενους αντικατοπτρίζεται ιδιαίτερα στο ψηφιακό χάσμα και την αυτοματοποίηση. Ενδεικτικά, αναφορά γίνεται στις ΗΠΑ όπου το 47% όλων των ατόμων που απασχολούνται, εργάζονται σε εργασίες που θα μπορούσαν να εκτελεστούν από υπολογιστές και αλγόριθμους στο επόμενο διάστημα 10 έως 20 ετών. Σύμφωνα με έρευνα της PwC σε δείγμα 200.000 υφιστάμενων θέσεων εργασίας σε 29 χώρες, εκτιμάται ότι το 30% αυτών θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν στα μέσα της δεκαετίας του 2030.
ανισότητα
Η ανισότητα αναφέρεται σε οποιεσδήποτε ανισότητες αυξάνουν τις κοινωνικές προστριβές ή την αναποτελεσματική χρήση των πόρων, και κυρίως συνδέεται με την εισοδηματική ανισότητα, τις διακρίσεις και τον οικονομικό αποκλεισμό. Από το 1960 έως σήμερα, το απόλυτο χάσμα μεταξύ των μέσων εισοδημάτων των ανθρώπων στις πλουσιότερες και φτωχότερες χώρες έχει αυξηθεί κατά 135% (Bolt και Van Zanden, 2014) και η αναλογία μεταξύ των CEO και απλών εργαζομένων στις Η.Π.Α. έχει εκτοξευθεί από 20 σε 1 το 1965 σε περίπου 300 προς 1 σήμερα. Οι επιπτώσεις της ανισότητας στην αγορά εργασίας συνοψίζονται σε τρία πεδία : το χάσμα δεξιοτήτων, τις διακρίσεις στο χώρο εργασίας και της ανισότητας των εισοδημάτων.
Μια πρόσφατη έκθεση της McKinsey υποδηλώνει ότι ο εκτοπισμός των εργαζομένων θα αφορά κυρίως σε άτομα με χαμηλή ειδίκευση, συνεχίζοντας μια τάση που έχει εντατικοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Για παράδειγμα, μέχρι το 2030 η ζήτηση για χειρωνακτικές δεξιότητες αναμένεται να μειωθεί κατά 11% και 16% στις ΗΠΑ και την ΕΕ αντιστοίχως, ενώ η ηγεσία και οι επιχειρηματικές δεξιότητες θα αυξηθούν κατά 26% και 33% αντίστοιχα στις ΗΠΑ και κατά 22% και 32% στην Ε.Ε. Καθώς οι εταιρείες ανταγωνίζονται στην αναζήτηση και απόκτηση ταλέντων, το μισθολογικό χάσμα μεταξύ των εργαζομένων μπορεί να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο.
καταστροφή
Η καταστροφή αφορά κυρίως το είδος παραγωγής και κατανάλωσης που οδηγεί στη μείωση των πόρων και τη διάλυση των οικοσυστημάτων και σχετίζεται με την οικονομική ανάπτυξη, την υπερκατανάλωση, την αλλαγή χρήσης γης και τη βιομηχανική ρύπανση. Η καταστροφή είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τους εργαζόμενους μέσω της επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας που σχετίζονται με την ρύπανση και την κλιματική αλλαγή, ενώ για τις επιχειρήσεις η επίδραση αφορά στα υψηλά περιβαλλοντικά κόστη που υποχρεούνται να καταβάλλουν, γεγονός που τους οδηγεί σε οικονομική ύφεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το περιβαλλοντικό κόστος των οικονομικών δραστηριοτήτων υπολογίζεται στα 4,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως ενώ αναμένεται να ανέλθει στα 28,6 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2050.
παγκόσμια κοινωνική εξέλιξη: οι 5 δυνάμεις για την κοινωνική ενσωμάτωση.
Ωστόσο, στον αντίποδα των παραγόντων που συμβάλλουν στην κοινωνική αποδόμηση, όπως παρατηρεί η έρευνα, απαντούν οι δυνάμεις που δείχνουν το δρόμο για την επίτευξη της κοινωνικής ενσωμάτωσης στο εργασιακό περιβάλλον.
ικανοποίηση έναντι δυσαρέσκειας
Υπάρχουν λύσεις που μπορούν να προσφέρουν ικανοποίηση στους εργαζόμενους και να περιορίσουν τη δυσαρέσκεια. Οι λύσεις αυτές προωθούν ως προτεραιότητα την ευεξία και τη σημασία του νοήματος που βλέπουμε στην εργασία μας. Επενδύοντας σε αντίστοιχες πρακτικές, διασφαλίζουμε την ευτυχία και προάγουμε έναν τρόπο ζωής που εκτιμά κυρίως την καλή ποιότητα ζωής. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Υγείας, η αξία της οικονομίας της ευεξίας, που περιλαμβάνει λύσεις όπως οι πρακτικές ανακούφισης άγχους, life coaching, θεραπεία ψυχικών ασθενειών και προώθηση φυτικής διατροφής, εκτιμήθηκε στα 3,72 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2015. Πολλές είναι πλέον οι εταιρείες που επενδύουν σε προγράμματα ευεξίας για να ενισχύσουν την παραγωγικότητα και τη δημιουργικότητα των εργαζομένων τους. Μάλιστα, αρκετές είναι ακόμη οι εταιρείες εκείνες που εφαρμόζουν πρακτικές για να αναπτύξουν ένα δυναμικό και ευέλικτο επαγγελματικό μονοπάτι στο εσωτερικό τους, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στου εργαζομένους τους να ανακαλύψουν νέα ταλέντα, προοπτικές και αξίες.
ασφάλεια έναντι αποδιοργάνωσης
Σύμφωνα με την έρευνα, οι λύσεις που μπορούν να αποτρέψουν την αποδιοργάνωση των εταιρειών και των εργαζομένων επικεντρώνονται στην ανάπτυξη της ανθεκτικότητάς τους. Η ικανότητα των εταιρειών να ανταποκρίνονται έγκαιρα και να προσαρμόζονται σε πιθανές καταστροφές και απειλές, ενισχύει κατά πολύ τις πιθανότητες στους εργαζόμενούς τους να αναπτύξουν και οι ίδιοι ανθεκτικότητα, καταφέρνοντας έτσι να διασφαλίσουν την επιχειρηματική τους λειτουργία εν μέσω μιας κρίσης. Πολλές εταιρείες επενδύουν στην προετοιμασία και την υποστήριξη όλων των εμπλεκόμενων μερών στο πλαίσιο για παράδειγμα της αντιμετώπισης μιας καταστροφής. Επιπλέον, άλλες ηγέτιδες εταιρείες βλέπουν ως ευκαιρία την εμφάνιση κρίσεων, όπως αυτή της μετανάστευσης και της υποχρεωτικής φυγής των ανθρώπων. Πολλές από αυτές, αναζητούν τρόπους να εντάξουν τους μετανάστες στο εργατικό τους δυναμικό και την τοπική κοινωνία. Για παράδειγμα, στη Βρετανία, οι μετανάστες παρουσιάζουν διπλάσια πιθανότητα να πραγματοποιήσουν την έναρξη μιας επιχείρησης ενώ στις ΗΠΑ, εξίσου, έχουν δημιουργήσει περίπου 10.800 μικρές επιχειρήσεις κατά τα τελευταία 20 χρόνια.
νοημοσύνη έναντι αποσύνδεσης
Οι έξυπνες λύσεις αναφέρονται στην χρήση τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης και στόχο έχουν τη μέγιστη συνδεσιμότητα μεταξύ των ανθρώπων για τον διαμοιρασμό σημαντικών πληροφοριών. Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte (2014), εάν τα ποσοστά πρόσβασης στο Διαδίκτυο στις αναπτυσσόμενες χώρες αγγίξουν τα ποσοστά των ανεπτυγμένων χωρών, μακροπρόθεσμα η παραγωγικότητα μπορεί να βελτιωθεί κατά 25% και η οικονομική δραστηριότητα θα μπορούσε να αποδώσει 2,2 τρισεκατομμύρια δολάρια και περισσότερες από 140 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας με ταυτόχρονη μείωση της φτώχειας κατά 13 – 30 %.
δίκαιη κατανομή έναντι ανισότητας
Τρεις είναι οι τάσεις που απευθύνουν την εφαρμογή της ίσης κατανομής στην αγορά εργασίας. Η πρώτη αφορά στη δημιουργία εργασιακών χώρων που προωθούν την ποικιλομορφία. Το κριτήριο αυτό αντιπροσωπεύει την ισότητα και την αποδοχή σε χαρακτηριστικά όπως το φύλο, η εθνικότητα, η ηλικία και οι ικανότητες. Σε μια παγκόσμια έρευνα που διεξήγαγε η PwC (2017), διαπιστώθηκε ότι το 87% των εργαζομένων πιστεύει ότι η ποικιλομορφία και η ενσωμάτωση (Diversion & Inclusion) αποτελούν μια από τις βασικές προτεραιότητες των επιχειρήσεων στις οποίες εργάζονται. Η δεύτερη αφορά στη δημιουργία διαφορετικών και ποικίλων οργανωτικών μοντέλων, ενώ η τρίτη τάση αφορά στην αύξηση των κοινών μοντέλων παραγωγής και κατανάλωσης.
βιωσιμότητα έναντι καταστροφής
Η βιωσιμότητα έχει σημαντικό αντίκτυπο στους εργαζομένους και στην αγορά εργασίας. Υπάρχουν τομείς όπως αυτή της κυκλικής οικονομίας, που επικεντρώνεται στην επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση, την ανακατασκευή και την επισκευή αγαθών, η οποία αναμένεται ότι θα δημιουργήσει περίπου 6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Μάλιστα, αποδεικνύεται ότι οι βιώσιμες εταιρείες προσελκύουν και διατηρούν περισσότερα ταλέντα.
εργαλείο αξιολόγησης ταλέντων για τη βιώσιμη απασχόληση.
Όπως καθίσταται σαφές μέσα από την εν λόγω έρευνα, η διά βίου απασχόληση σε έναν και μόνο εργοδότη αντικαθίσταται από μια επαγγελματική ζωή που ενισχύεται με διαφορετικά εργασιακά καθήκοντα σε πολλούς διαφορετικούς εργοδότες καθόλη τη διάρκεια της σταδιοδρομίας μας. Σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, θα δούμε μια μετάβαση σε ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης που απαιτεί από τα άτομα να φροντίζουν όσο το δυνατόν περισσότερο τους εαυτούς τους. Ωστόσο, για να μπορέσουν τα άτομα να εργαστούν για τη βιώσιμη απασχολησιμότητά τους και να καλλιεργήσουν τη σταδιοδρομία που επιθυμούν, θα χρειαστούν οπωσδήποτε να αξιοποιήσουν αποτελεσματικά εργαλεία σε συνδυασμό με έξυπνα δεδομένα.
Η Randstad λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω ευρήματα και αναγνωρίζοντας τις μελλοντικές τάσεις στην αγορά εργασίας έχει διαμορφώσει ένα εργαλείο που παρέχει μία σύντομη παρουσίαση των δεξιοτήτων, των ικανοτήτων και των δυνατοτήτων ενός ατόμου σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Τους επιτρέπει να επανεξετάζουν ποιες δεξιότητες και ικανότητες διαθέτουν, καθώς και τα σημεία που θα πρέπει να αναπτύξουν περαιτέρω προκειμένου να παραμείνουν ενεργοί στην αγορά εργασίας. Το εργαλείο αυτό αποτελεί μία κατοχύρωση για την παρακολούθηση και την εξέλιξη της προσωπικής ανάπτυξής τους σε όλα τα στάδια της σταδιοδρομίας τους.
«Το πως θα καλλιεργήσουμε και θα αναπτύξουμε το ανθρώπινο κεφάλαιο σε όρους βιωσιμότητας, παραμένει μια δημιουργική πρόκληση» σημειώνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Randstad κ. Jacques van den Broek, σχολιάζοντας πως « Στην Randstad πιστεύουμε ότι αυτό το ζητούμενο πρέπει να απασχολήσει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τους εργαζόμενους, τους εργοδότες και τις κυβερνήσεις. Να αποτελέσει δηλαδή περισσότερο μια κοινή ευθύνη παρά μια ατομική επιδίωξη, όπως άλλωστε επισημαίνεται και στην ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών στην προσέγγισή τους για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης. Οι προκλήσεις είναι βεβαίως σημαντικές και στον αντίποδα αυτών, η καινοτομία έρχεται να τις αντισταθμίσει, καθώς είναι εκείνη μέσω της οποίας μπορούμε να παρέχουμε λύσεις που καθιστούν τα εργασιακά περιβάλλοντα, τις αγορές εργασίας και τις κοινωνίες τελικά πιο ασφαλείς, έξυπνες, κοινές, βιώσιμες και ικανοποιητικές ».
Όπως σημειώνει η κα. Leigh Ostergard, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Randstad στην Ελλάδα, « Στην Randstad αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας ως μέλη μιας παγκόσμιας κοινωνικής και οικονομικής αλυσίδας, στο πλαίσιο της οποίας εργαζόμαστε και σκεφτόμαστε με έναν τρόπο που συμβάλλει στην βελτίωση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων. Αυτό που γίνεται εμφανές πλέον είναι η ανάγκη για μια μετάβαση σε μια κοινωνική αλλαγή που θα προσφέρει λύσεις βιώσιμες, ανθεκτικές και δίκαιες ως προς την προσωπική και επαγγελματική πρόοδο των εργαζομένων και ταυτόχρονα την ανάπτυξη των οργανισμών και των επιχειρήσεων. Χρειάζεται να επενδύσουμε σε λύσεις που δίνουν προστιθέμενη αξία σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στο σύνολο της κοινωνίας, και αυτό μπορεί να συμβεί μέσα από τη δύναμη των συνεργειών μεταξύ κυβερνήσεων, εργοδοτών και εργαζομένων. Βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου οι προκλήσεις της τεχνολογικής επανάστασης, της αυτοματοποίησης της εργασίας, της παγκοσμιοποίησης όπως και τα νέα δημογραφικά δεδομένα απαιτούν από όλους στην αγορά εργασίας προσαρμοστικότητα. Η καινοτομία είναι θα έλεγα η λέξη κλειδί που μπορεί να εγγυηθεί για την ομαλή μετάβαση όλων μας σε νέα, πιο έξυπνα και βιώσιμα εργασιακά μοντέλα. Μέσα από αυτά, μπορούμε να διασφαλίσουμε την απασχολησιμότητα, να προσφέρουμε καλύτερες ευκαιρίες για πρόσβαση στην εργασία και να βελτιώσουμε τελικά τις ζωές των ανθρώπων γύρω μας.»
προγράμματα κοινωνικής καινοτομίας
Στην έκθεση περιλαμβάνεται επιπλέον η επισκόπηση των τοπικών προγραμμάτων κοινωνικής καινοτομίας της Randstad που υλοποιούνται σε ολόκληρο τον κόσμο, αποστολή των οποίων είναι η ενδυνάμωση και η προώθηση των ανθρώπων στην αγορά εργασίας, ενισχύοντας τις δεξιότητές τους και τελικά την απασχολησιμότητα. Τα προγράμματα επικεντρώνονται στους τομείς: Απασχολησιμότητα και Δεξιότητες, Απασχόληση Νέων, Ποικιλομορφία και Ένταξη, Κινητικότητα και Μετανάστευση. Στους παραπάνω άξονες, η Randstad ενεργοποιεί τις τοπικές κοινότητες και τις εταιρείες, συνεργάζεται με εκπαιδευτικά και άλλα ιδρύματα, ανοίγοντας δρόμους για την επαγγελματική ανάπτυξη των ανθρώπων παγκοσμίως. «Μέσα από τέτοιες πρωτοβουλίες και συνέργειες, δίνουμε την ευκαιρία και τη δύναμη στους ανθρώπους να κατευθύνουν τους εαυτούς τους στην αγορά εργασίας του σήμερα αλλά και του αύριο.», δήλωσε ο Διευθύνων Σύμβουλος της Randstad κ. Jacques van den Broek. «Στην Randstad υλοποιούμε το πρόγραμμα «Giving back to society» και συνεργαζόμαστε με το The Tipping Point, με σκοπό να καθοδηγήσουμε και να εμπνεύσουμε τους νέους στα σχολεία όλης της Ελλάδας, παρέχοντάς τους χρήσιμες πληροφορίες για την επόμενη μέρα στην αγορά εργασίας. Η δράση μας αυτή ενισχύει τις σχετικές κοινωνικές πρωτοβουλίες του ομίλου στη βάση των παραπάνω προτεραιοτήτων μας.» σημείωσε η κα. Leigh Ostergard, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Randstad στην Ελλάδα
