Της Δήμητρας Μανιφάβα
Μια ακόμη άσχημη χρονιά για τον κλάδο των σούπερ μάρκετ αποδείχθηκε τελικά το 2015 με τις τρεις εκλογικές αναμετρήσεις -δύο εθνικές εκλογές και ένα δημοψήφισμα- και τα capital controls να αφήνουν τα σημάδια τους, ανεξίτηλα ως ένα βαθμό, εάν λάβει κανείς υπόψη ότι συνέβαλαν καθοριστικά στις ανακατατάξεις του επιχειρηματικού χάρτη που παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα. Μετά την επιβράδυνση του ρυθμού υποχώρησης των πωλήσεων που είχε παρατηρηθεί το 2014, όταν ο τζίρος των σούπερ μάρκετ είχε μειωθεί κατά 1,4% σε σύγκριση με το 2013, αυτός επιταχύνθηκε το 2015 και σύμφωνα με τα στοιχεία της IRI, τη χρονιά που πέρασε οι πωλήσεις του κλάδου συρρικνώθηκαν κατά 2,1% σε σύγκριση με το 2014. Τα στοιχεία για την πορεία του κλάδου το 2015, αλλά και προβλέψεις για το 2016, παρουσίασε στο πλαίσιο της τελευταίας γενικής συνέλευσης του ECR Hellas ο κ. Παναγιώτης Μπορέτος, αναπληρωτής γενικός διευθυντής και εμπορικός διευθυντής της εταιρείας ερευνών αγοράς IRI.
Σημείο καμπής για τη συνολική πορεία του κλάδου το 2015 αποτέλεσαν αναμφίβολα τα capital controls, καθώς ενώ μέχρι και τον Ιούνιο η αγορά παρουσίαζε αυξομειώσεις, καθόλη τη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου επικράτησε “βαρομετρικό χαμηλό” με τις πωλήσεις σταθερά να εμφανίζουν αρνητικό πρόσημο. Η αύξηση, μάλιστα, από 13% σε 23% του συντελεστή ΦΠΑ σε σειρά βασικών προϊόντων όχι μόνο δεν επέδρασε τεχνητά στην αύξηση του τζίρου, αλλά συνετέλεσε στην περαιτέρω μείωσή του, καθώς τα στοιχεία δείχνουν για το 2015 και μείωση του όγκου πωλήσεων. Συγκεκριμένα, η μείωση του τζίρου κατά 2,1% αποδίδεται σε μείωση της αξίας ανά μονάδα κατά 1,7% καθώς και σε μείωση του όγκου πωλήσεων κατά 0,4%. Αντιθέτως, το 2014 είχε παρατηρηθεί οριακή αύξηση του όγκου πωλήσεων κατά 0,6%, ενώ ακόμη και το 2013, μία ομολογουμένως πολύ δύσκολη χρονιά, ο όγκος πωλήσεων είχε μειωθεί κατά μόλις 0,1% σε σύγκριση με το 2012.
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση των πωλήσεων παρατηρήθηκε τον Ιούνιο, 5,5% σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2014, καθώς σε αυτόν περιλαμβάνεται η εβδομάδα 28/6-5/7. Πρόκειται για την εβδομάδα της προκήρυξης του δημοψηφίσματος και της ανακοίνωσης των capital controls, γεγονότα που προκάλεσαν τη μαζική προσέλευση των καταναλωτών στα σούπερ μάρκετ. Την εβδομάδα αυτή οι πωλήσεις εκτοξεύθηκαν, σημειώνοντας αύξηση 39,1% σε σύγκριση με την αντίστοιχη εβδομάδα του 2014. Η μεγαλύτερη μείωση πωλήσεων βεβαίως παρατηρήθηκε τον Ιούλιο, 8,3% σε σύγκριση με τον Ιούλιο του 2014, απόρροια του “στοκαρίσματος” προϊόντων που προηγήθηκε. Η συνέχεια ωστόσο κάθε άλλο παρά καλή ήταν με τον Δεκέμβριο του 2015 οι πωλήσεις να υποχωρούν κατά 7,5%, επίδοση που αποτελεί ιστορικό χαμηλό.
Οι μεγάλοι λιανέμποροι ήταν αυτοί που ευνοήθηκαν περισσότερο από τις μαζικές αγορές στα τέλη Ιουνίου, αλλά και αυτοί -ή μάλλον κάποιοι από αυτούς- που είχαν στη συνέχεια τις μεγαλύτερες απώλειες. Από τα στοιχεία της IRI προκύπτει ότι οι 8 μεγαλύτεροι λιανέμποροι (αποτελούν το 90% της αγοράς) είδαν τον Ιούνιο τις πωλήσεις τους να αυξάνονται κατά 9% (έναντι 5,5% που ήταν η αύξηση για το σύνολο των επιχειρήσεων του κλάδου) ενώ στη συνέχεια στο δεύτερο εξάμηνο οι πωλήσεις τους σημείωσαν εντονότερη καθοδική πορεία σε σύγκριση με το σύνολο της αγοράς. Τον δε Δεκέμβριο του 2015 οι πωλήσεις τους υποχώρησαν κατά 8,2%. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην επιδείνωση των προβλημάτων που αντιμετώπισαν με τους προμηθευτές τους δύο μεγάλες αλυσίδες του κλάδου και δη η “Μαρινόπουλος” και η “Βερόπουλος”, αλυσίδες που βρίσκονται το τελευταίο διάστημα στο επίκεντρο των εξελίξεων.
Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ενώ το 2014 οι πωλήσεις των οχτώ μεγαλύτερων λιανεμπόρων είχαν αυξηθεί κατά 0,9% σε σύγκριση με το 2013, το 2015 υποχώρησαν κατά 1,2%.
Η αρνητική πορεία του κλάδου για το 2015 αποτυπώνεται και στα στοιχεία για την εξέλιξη των πωλήσεων στις βασικές κατηγορίες προϊόντων. Από τις συνολικά έντεκα μόνο σε δύο παρατηρείται αύξηση των πωλήσεων σε σύγκριση με το 2014. Πιο συγκεκριμένα:
-Συσκευασμένα τρόφιμα: 1,7%
-Κατεψυγμένα τρόφιμα: 1,1%
-Σνακς: -0,3%
-Απορρυπαντικά και καθαριστικά σπιτιού: -1,2%
-Μη αλκοολούχα ποτά: -2%
-Προϊόντα προσωπικής φροντίδας και ομορφιάς: - 2,4%
-Προϊόντα προσωπικής υγιεινής: -2,4%
-Άλλα προϊόντα σπιτιού: -3,7%
-Υλικά μαγειρικής: -4%
-Γαλακτοκομικά: -4,5%
-Αλκοολούχα ποτά: -5,5%
Απαισιοδοξία για το 2016
Οι προβλέψεις της IRI για την τρέχουσα χρονιά κάθε άλλο παρά αισιόδοξες είναι. Υπό την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθούν τα σημερινά δεδομένα, προβλέπει ότι το 2016 θα κλείσει με μείωση των πωλήσεων κατά 3,9%. Το 2016 άλλωστε θα έχει “εξαλειφθεί” η επίδραση στην όποια τεχνητή αύξηση της αξίας πωλήσεων από την αναπροσαρμογή προς τα πάνω του συντελεστή ΦΠΑ. Για τις βασικές κατηγορίες προϊόντων η IRI προβλέπει τις ακόλουθες μεταβολές στις πωλήσεις τους για το 2016 σε σύγκριση με το 2015:
-Συσκευασμένα τρόφιμα: 0,1%
-Κατεψυγμένα τρόφιμα: 3,9%
-Σνακς: -6,6%
-Απορρυπαντικά και καθαριστικά σπιτιού: -4,1%
-Μη αλκοολούχα ποτά: -5,6%
-Προϊόντα προσωπικής φροντίδας και ομορφιάς: -4,1%
-Προϊόντα προσωπικής υγιεινής: -1,2%
-Άλλα προϊόντα σπιτιού: -4,2%
-Υλικά μαγειρικής: -5,1%
-Γαλακτοκομικά: -5,8%
-Αλκοολούχα ποτά: -5,6%.