Ο πλούτος των Ρώσων ολιγαρχών βρίσκεται σε αναζήτηση «νέου σπιτιού» και η Τουρκία καθιερώνεται γρήγορα ως ευπρόσδεκτος οικοδεσπότης. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου δήλωσε στο CNBC ότι θα καλωσόριζε τους Ρώσους ολιγάρχες που έχουν αφιχθεί στη χώρα τόσο ως τουρίστες όσο και ως επενδυτές, εφόσον οι επιχειρηματικές τους συναλλαγές τηρούν το διεθνές δίκαιο.
Η δήλωση Τσαβούσογλου ήρθε μια μέρα αφότου ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είπε ότι «ορισμένοι κεφαλαιουχικοί όμιλοι» θα μπορούσαν «να στήσουν τις εγκαταστάσεις τους μαζί μας», σε κάτι που θεωρήθηκε ως άμεση αναφορά στην πρόσφατη άφιξη αρκετών ρωσικών περιουσιακών στοιχείων πολυτελείας στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων δύο πολυτελών γιοτ και ένα ιδιωτικό τζετ που ανήκει στον δισεκατομμυριούχο Ρομάν Αμπράμοβιτς.
Τα σχόλια έχουν πυροδοτήσει εικασίες ότι η Τουρκία - μια χώρα εκτός ΕΕ αλλά μέλος του ΝΑΤΟ - μπορεί να ενθαρρύνει ενεργά τις επενδύσεις από δισεκατομμυριούχους που περιλαμβάνονται στη «μαύρη λίστα», καθώς προσπαθεί να στηρίξει την ταλαιπωρημένη οικονομία της. Ήδη, πλούσιοι Ρώσοι αναζητούν ενεργά επενδύσεις εκεί, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Reuters. Ωστόσο, οποιαδήποτε ενδεχόμενα κέρδη θα μπορούσαν να είναι βραχυπρόθεσμα, για μια χώρα που ενορχηστρώνει μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
«Η προσέλκυση ρωσικών χρημάτων θα μπορούσε να βλάψει την Τουρκία μακροπρόθεσμα», δήλωσε στο CNBC η Ντεφνέ Αρσλάν, ανώτερη διευθύντρια στο Atlantic Council στην Τουρκία και πρώην οικονομολόγος της Πρεσβείας των ΗΠΑ στην Άγκυρα.
Επιτυγχάνοντας μια λεπτή ισορροπία
Η Τουρκία επιδιώκει να πατήσει μια λεπτή γραμμή στον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία. Ενώ επικρίνει έντονα την απρόκλητη εισβολή της Μόσχας, δεν εφαρμόζει κυρώσεις όπως αυτές που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ, την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλους, λέγοντας ότι αντιτίθεται επί της αρχής.
Αντίθετα, έχει υιοθετήσει τον ρόλο του ουδέτερου μεσολαβητή, διευκολύνοντας τις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Οι διαπραγματεύσεις στην Κωνσταντινούπολη την Τρίτη φάνηκε να δημιουργούν ελπίδες για μια σημαντική πρόοδο, αφού η Μόσχα συμφώνησε να περιορίσει τη στρατιωτική της επίθεση στο Κίεβο και στο Τσερνίχιβ, ενώ οι Ουκρανοί διαπραγματευτές πρότειναν την υιοθέτηση ουδέτερου καθεστώτος με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας.
Η στάση της Τουρκίας περί «ονομαστικής ουδετερότητας» γίνεται σε μεγάλο βαθμό κατανοητή δεδομένων των στενών οικονομικών και διπλωματικών δεσμών της με τη Ρωσία, ιδίως όσον αφορά την ενέργεια, την άμυνα, το εμπόριο και τον τουρισμό. Ως εκ τούτου, οι δυτικοί σύμμαχοι δεν έχουν πιέσει την Τουρκία να ενταχθεί στις κυρώσεις, ούτε είναι πιθανό να την τιμωρήσουν επειδή δεν το έκανε.
Αυτό την καθιστά ένα νόμιμο φυλάκιο για περιουσιακά στοιχεία που ανήκουν σε Ρώσους που έχουν υποστεί κυρώσεις. Πράγματι, μια εισροή ξένων επενδύσεων και περιουσιακών στοιχείων πολυτελείας θα μπορούσε να προσφέρει ένα όφελος για την πολιορκημένη τουρκική οικονομία, η οποία βρίσκεται σε κατάσταση κρίσης από τον περασμένο Σεπτέμβριο καθώς οι ανορθόδοξες μειώσεις των επιτοκίων ώθησαν τον πληθωρισμό υψηλότερα. Ωστόσο, η δυτική ανοχή είναι πιθανό να υποχωρήσει, εάν η Τουρκία αρχίσει να επιδιώκει ενεργά τον πλούτο που υπόκειται σε κυρώσεις, σύμφωνα με τον Emre Peker, διευθυντή και ειδικό στην Τουρκία στην εταιρεία συμβούλων πολιτικών κινδύνων Eurasia Group. «Αν παρκάρουν το γιοτ τους, δεν πειράζει», είπε ο Πέκερ. «Αλλά η Άγκυρα θα είναι πολύ συνειδητοποιημένη σχετικά με το ότι η Τουρκία θα αποτελέσει έδαφος για κυρώσεις και θα είναι προσεκτική για να το αποτρέψει».
Μια φθαρμένη οικονομία
Η Τουρκία μετά βίας μπορεί να αντέξει οικονομικά να χτυπηθεί με δευτερεύουσες κυρώσεις δεδομένης της πίεσης που έχουν ήδη ασκήσει στην οικονομία της ο πόλεμος και οι συνακόλουθες ρωσικές κυρώσεις. Τον περασμένο μήνα, ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε σε υψηλό 20ετίας στο 54,4% εν μέσω συντριβής της λίρας και εκτίναξης των τιμών των βασικών εμπορευμάτων. Δεδομένα που αντικατοπτρίζουν πλήρως τον αντίκτυπο του πολέμου δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί. «Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία κάνει την οικονομική κατάσταση της Τουρκίας πιο επισφαλή», είπε ο Πέκερ.
«Οι συνέπειες είναι σαφείς», συνέχισε. «Οι πληθωριστικές πιέσεις είναι υψηλότερες, αποσταθεροποιώντας την τουρκική οικονομία. Οι συνέπειες των κυρώσεων θα περιορίσουν ή θα σταματήσουν τον τουρισμό από τη Ρωσία και την Ουκρανία, οι οποίες αντιπροσώπευαν περίπου το ένα τρίτο του εισερχόμενου τουρισμού. Και θα επηρεάσει τις τουρκικές επενδύσεις στην Ουκρανία και τη Ρωσία».
Εν τω μεταξύ, ο Ερντογάν επιθυμεί να υποστηρίξει τη φήμη της Τουρκίας ως ανεξάρτητου μεσολαβητή στη συνεχιζόμενη σύγκρουση, επιδιώκοντας να κερδίσει εύνοια τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό πριν από τις εκλογές του 2023. «Ο Ερντογάν θέλει απεγνωσμένα να κερδίσει στις εκλογές του επόμενου έτους», δήλωσε στο CNBC ο Timothy Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών στην BlueBay Asset Management.
Ωστόσο, υπάρχουν ευκαιρίες για την Τουρκία να στηρίξει την οικονομία της και να επωφεληθεί από τη μετακίνηση πλούτου από τη Ρωσία χωρίς να προκαλέσει πολιτική και οικονομική οργή.
Αυτό περιλαμβάνει την προσέλκυση επενδύσεων από ορισμένες από τις 450 δυτικές μάρκες που έχουν αποσυρθεί μέχρι στιγμής από τη Ρωσία, σύμφωνα με την Ντεφνέ Αρσλάν. «Εάν το παίξει σωστά, νομίζω ότι μπορεί να είναι μια τεράστια ευκαιρία για την Τουρκία, όχι μόνο να παραμείνει σε ευθυγράμμιση με τους δυτικούς συμμάχους αλλά να προσελκύσει πιθανώς επενδύσεις από ξένες εταιρείες», είπε, τονίζοντας τις ομοιότητες μεταξύ της ρωσικής και της τουρκικής γεωγραφίας και των γραμμών παραγωγής μεταξύ των άλλους παράγοντες.
Πράγματι, ο Ερντογάν είπε την περασμένη εβδομάδα ότι η «πόρτα» της Τουρκίας είναι ανοιχτή σε εταιρείες που θέλουν να μεταφέρουν τις δραστηριότητές τους εκτός Ρωσίας. «Όχι μόνο αμερικανικές εταιρείες, αλλά και πολλές μάρκες και όμιλοι από όλο τον κόσμο εγκαταλείπουν τη Ρωσία. Φυσικά, η πόρτα μας είναι ανοιχτή για όσους έρχονται στη χώρα μας», σημείωσε η Αρσλάν.