Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ετήσια έκθεσή της για την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ. Η έκθεση περιγράφει τα μέτρα επιβολής που έλαβε η Επιτροπή το 2022 για να διασφαλίσει την προστασία των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των ατόμων και των επιχειρήσεων σε ολόκληρη την ΕΕ. Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης τον πίνακα αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς με δεδομένα που αφορούν την επιβολή του δικαίου κατά το έτος 2022. Στον πίνακα αξιολογείται η λειτουργία της ενιαίας αγοράς και μετρώνται οι επιδόσεις ανά τομέα πολιτικής και ανά κράτος μέλος.
Η Επιτροπή ολοκλήρωσε επίσης διαδικασία απολογισμού, προσδιορίζοντας τρόπους για την περαιτέρω βελτίωση των μεθόδων εργασίας της όσον αφορά την επιβολή του δικαίου της ΕΕ. Στόχος αυτής της διαδικασίας απολογισμού, που δρομολογήθηκε το 2022, ήταν να εξασφαλιστεί η διαθεσιμότητα των καλύτερων δυνατών εργαλείων επιβολής της νομοθεσίας για την εφαρμογή της στην πράξη. Τώρα, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση σχετικά με τα αποτελέσματα της διαδικασίας.
Τέλος, η Επιτροπή ενέκρινε σήμερα την τακτική της δέσμη αποφάσεων σχετικά με παραβάσεις.
Δέσμη παραβάσεων
Η δέσμη για τις διαδικασίες επί παραβάσει που εγκρίθηκε σήμερα επικεντρώνεται ιδίως στη διαφύλαξη της ενιαίας αγοράς και στην προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και αξιών της ΕΕ προς όφελος των πολιτών και των επιχειρήσεων. Η Επιτροπή έλαβε μέτρα για να ενισχύσει την προστασία των καταναλωτών, να βελτιώσει την προσβασιμότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών για τα άτομα με αναπηρία και να διασφαλίσει τη δικαστική συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και τις ατομικές εγγυήσεις στον τομέα του ποινικού δικαίου. Η Επιτροπή ανέλαβε επίσης αποφασιστική δράση για να διασφαλίσει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς, για παράδειγμα για τη διευκόλυνση της επαγγελματικής κινητικότητας, την προστασία της ελευθερίας εγκατάστασης και την άρση των περιορισμών όσον αφορά τις εξαγωγές ενεργειακών προϊόντων. Κάλεσε επίσης τα κράτη μέλη να συμμορφωθούν με τους κανόνες που αφορούν τις σιδηροδρομικές, θαλάσσιες και αεροπορικές μεταφορές. Προκειμένου να ενισχυθεί ο αγώνας της ΕΕ κατά της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η Επιτροπή κάλεσε αρκετά κράτη μέλη να μεταφέρουν πλήρως και ορθά στο εθνικό τους δίκαιο τους κανόνες της ΕΕ στον τομέα αυτό.
Στο πλαίσιο της δέσμης παραβάσεων του Ιουλίου, η Επιτροπή περατώνει 135 υποθέσεις στις οποίες κατέστη δυνατή η επίλυση ζητημάτων με τα κράτη μέλη χωρίς να χρειαστεί η Επιτροπή να λάβει περαιτέρω νομικά μέτρα.
Εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ το 2022
Στην έκθεση παρουσιάζονται τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή το 2022 για να διασφαλίσει ότι οι κανόνες της ΕΕ σε όλους τους τομείς πολιτικής λειτουργούν στην πράξη. Όταν ανακύπτουν προβλήματα, η Επιτροπή συνεργάζεται πρώτα στενά με τα κράτη μέλη, ώστε να προσπαθήσει να τα επιλύσει το συντομότερο δυνατόν. Τις περισσότερες φορές, οι προσπάθειες αυτές ευδοκιμούν — το 2022 το 96 % των υποθέσεων επιλύθηκαν προτού παραπεμφθούν στο Δικαστήριο.
Ωστόσο, όπως προκύπτει από την έκθεση, η Επιτροπή δεν διστάζει να λάβει μέτρα επιβολής όπου απαιτείται — το 2022 κίνησε 551 νέες διαδικασίες επί παραβάσει. Το 2022 η κίνηση νέων διαδικασιών επί παραβάσει αφορούσε όλα τα κράτη μέλη.
Πέρυσι, η Επιτροπή αποφάσισε να παραπέμψει συνολικά 35 υποθέσεις στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στοιχείο που καταδεικνύει αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος (31). Σε 17 υποθέσεις, οι οποίες κινήθηκαν λόγω καθυστερημένης μεταφοράς οδηγιών, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει από το Δικαστήριο να επιβάλει οικονομικές κυρώσεις στο οικείο κράτος μέλος. Η επιβολή οικονομικών κυρώσεων αποσκοπεί στη διασφάλιση της ταχείας συμμόρφωσης και λειτουργεί αποτρεπτικά έναντι μελλοντικών καθυστερήσεων.
Τα μέτρα επιβολής της νομοθεσίας που έλαβε η Επιτροπή συνέβαλαν επίσης στη συμμόρφωση των κρατών μελών: 489 υποθέσεις επί παραβάσει περατώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους.
Προσπάθειες για την πρόληψη της εξαρχής διάπραξης παραβιάσεων
Προκειμένου οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να αποκομίσουν όλα τα οφέλη του δικαίου της ΕΕ, είναι ζωτικής σημασίας η έγκαιρη στήριξη της Επιτροπής προς τα κράτη μέλη για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ και η έγκαιρη μεταφορά των οδηγιών στο εθνικό δίκαιο. Η ανακοίνωση της Επιτροπής του Οκτωβρίου 2022 έθεσε ως στόχο την επιβολή του δικαίου της ΕΕ με την ενίσχυση των μέτρων για την πρόληψη της εξαρχής διάπραξης παραβιάσεων.
Το 2022 η Επιτροπή συνέχισε να εντείνει τις προσπάθειές της για την πρόληψη της εξαρχής διάπραξης παραβιάσεων, για παράδειγμα παρέχοντας έγκαιρη στήριξη στα κράτη μέλη σχετικά με την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω πρακτικής καθοδήγησης, συνεδριάσεων, κατάρτισης και τεχνικής βοήθειας. Συνεργάστηκε με τα κράτη μέλη σε περισσότερες από 100 διαφορετικές επιτροπές, ομάδες εμπειρογνωμόνων και εργαστήρια, με στόχο την προώθηση της ορθής εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ. Η Επιτροπή παρείχε επίσης πάνω από 40 γραπτές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ.
Η ορθή εφαρμογή και η επιβολή του δικαίου της ΕΕ παραμένουν κοινή ευθύνη των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Για να επιτύχει ταχεία συμμόρφωση ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, για να συλλέξει πληροφορίες σχετικά με τη διενέργεια της αξιολόγησής της, η Επιτροπή συνέχισε να χρησιμοποιεί τη διαδικασία EU Pilot, που συνίσταται σε διάλογο με τα κράτη μέλη πριν από την κίνηση διαδικασίας επί παραβάσει. Η Επιτροπή κίνησε 279 νέες υποθέσεις EU Pilot το 2022, έναντι 246 το 2021. Το 74 % αυτών των υποθέσεων που διεκπεραιώθηκαν πέρυσι οδήγησε σε λύση με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, με αποτέλεσμα να αποφευχθεί η ανάγκη προσφυγής σε διαδικασία επί παραβάσει.
Τέλος, στο πλαίσιο της διαδικασίας απολογισμού, τα αποτελέσματα της οποίας δημοσιεύθηκαν σήμερα, η Επιτροπή επισήμανε τομείς που επιδέχονται βελτίωση στον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή και τα κράτη μέλη διασφαλίζουν την επιβολή και την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ. Διατυπώθηκε σύσταση, για παράδειγμα, για την αύξηση της στήριξης προς τα κράτη μέλη για την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ, την ενίσχυση της διαφάνειας των μέτρων επιβολής της Επιτροπής και τη συστηματικότερη παρακολούθηση της εφαρμογής των κανονισμών. Η Επιτροπή θα ξεκινήσει τώρα τις εργασίες της για την εφαρμογή των συστάσεων στην πράξη.
Διασφάλιση της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς
Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς καταδεικνύει ότι τα κράτη μέλη σημείωσαν κάποια πρόοδο όσον αφορά την εφαρμογή και την επιβολή των κανόνων της ενιαίας αγοράς το 2022: το ποσοστό των οδηγιών για την ενιαία αγορά που δεν έχουν ακόμη κοινοποιηθεί πλήρως στην Επιτροπή («έλλειμμα μεταφοράς») μειώθηκε σε 1,1 % (από 1,6 % το 2021), ενώ το ποσοστό των οδηγιών για την ενιαία αγορά που μεταφέρθηκαν εσφαλμένα («έλλειμμα συμμόρφωσης») παρέμεινε σταθερό, στο 1,3 %.
Η λειτουργία της ενιαίας αγοράς δοκιμάστηκε λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η Επιτροπή συνέχισε να διαδραματίζει σταθερά τον ρόλο της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών, αναλαμβάνοντας αποφασιστική δράση κατά των εθνικών προστατευτικών μέτρων, όπως οι απαγορεύσεις εξαγωγών σε διάφορους οικονομικούς τομείς, για παράδειγμα στα σιτηρά και τα οικοδομικά υλικά, ή η διακρισιακή τιμολόγηση καυσίμων για τα οχήματα με ξένες πινακίδες κυκλοφορίας. Η ταχεία και αποφασιστική δράση της Επιτροπής για την επιβολή της νομοθεσίας εξασφάλισε τη διατήρηση της λειτουργίας της ενιαίας αγοράς.
Η Επιτροπή ενήργησε επίσης με αποφασιστικότητα για την προστασία της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων, για παράδειγμα με την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω διαμονής όσον αφορά τις παροχές στον τομέα της απασχόλησης ή τα οικογενειακή επιδόματα, και με την επιβολή των δικαιωμάτων διαμονής των ατόμων από την ΕΕ που αναζητούν εργασία για πρώτη φορά σε άλλο κράτος μέλος.
Προστασία των κοινών αξιών της ΕΕ, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου
Η Επιτροπή συνέχισε να επιβάλλει σταθερά τους κανόνες της ΕΕ σε όλους τους τομείς πολιτικής, δίνοντας παράλληλα προτεραιότητα στους τομείς με τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των ανθρώπων και των επιχειρήσεων. Περισσότερες από τις μισές διαδικασίες που κίνησε η Επιτροπή για εσφαλμένη εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ ή μη συμμόρφωση των εθνικών κανόνων με το δίκαιο της ΕΕ αφορούσαν το περιβάλλον, τη δικαιοσύνη και τα θεμελιώδη δικαιώματα ή την ενιαία αγορά.
Η Επιτροπή ενήργησε με αποφασιστικότητα για την προστασία των κοινών αξιών της ΕΕ, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου. Κίνησε ή συνέχισε διαδικασίες για την προώθηση της ισότητας των φύλων, την καταπολέμηση των διακρίσεων, τη διασφάλιση της προστασίας των πληροφοριοδοτών δημοσίου συμφέροντος και των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και για την προστασία της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.
Τα μέτρα επιβολής της Επιτροπής για το 2022 απέφεραν απτά οφέλη για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, καθώς βελτίωσαν την προστασία των καταναλωτών κατά την αγορά αγαθών ή ψηφιακού περιεχομένου από οποιοδήποτε κράτος μέλος. Εξασφάλισαν επικαιροποιημένους κανόνες για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία και προώθησαν ένα ασφαλέστερο, δικαιότερο και πιο ποικιλόμορφο τοπίο στον οπτικοακουστικό τομέα. Διασφάλισαν επίσης διαφάνεια όσον αφορά τη διάρθρωση του καθεστώτος ιδιοκτησίας και ελέγχου των επιχειρήσεων και διευκόλυναν τους επαγγελματίες να παρέχουν υπηρεσίες σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ιστορικό
Από το 1984 η Επιτροπή υποβάλλει, κατόπιν αιτήματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ετήσια έκθεση σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ κατά το προηγούμενο έτος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκδίδει στη συνέχεια ψήφισμα σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής.
Ο πίνακας αποτελεσμάτων της ενιαίας αγοράς παρέχει λεπτομερή επισκόπηση του τρόπου με τον οποίο εφαρμόστηκαν οι κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, με στόχο τον προσδιορισμό βελτιώσεων για την ενιαία αγορά. Περιλαμβάνει το δίκαιο της ΕΕ που εμπίπτει στην αρμοδιότητα διαφόρων υπηρεσιών της Επιτροπής. Ο πίνακας αποτελεσμάτων επικεντρώνεται στην πρόοδο που έχει σημειωθεί όσον αφορά την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ, τις συνολικές συνθήκες για τις επιχειρήσεις, την ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς και άλλους σημαντικούς στόχους πολιτικής, όπως η ανάπτυξη και η απασχόληση, η ανθεκτικότητα, η ψηφιακή και η πράσινη οικονομία. Η παρούσα δημοσίευση του πίνακα αποτελεσμάτων παρέχει επικαιροποιημένες πληροφορίες σχετικά με την επιβολή των κανόνων της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.
Στο πλαίσιο της κατανομής των αρμοδιοτήτων μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, η Επιτροπή έχει τη γενική αρμοδιότητα να κινεί τη νομοθετική διαδικασία.
Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφασίζουν με βάση τις προτάσεις της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για την έγκαιρη και σωστή εφαρμογή, μεταφορά και επιβολή του δικαίου της ΕΕ στην εθνική έννομη τάξη.
Η Επιτροπή κλείνει αυτόν τον κύκλο: μόλις εγκριθούν οι προτάσεις της και καταστούν δίκαιο της ΕΕ, παρακολουθεί αν τα κράτη μέλη εφαρμόζουν αυτό το δίκαιο ορθά, ειδάλλως, λαμβάνει μέτρα.
