Συνέντευξη στον Δημήτρη Τσουκαλά
Ο Cyril Claquin είναι ένα από τα πιο έμπειρα διευθυντικά στελέχη της Pernod Ricard, με 24 χρόνια εμπειρίας σε νευραλγικές θέσεις στον όμιλο διεθνώς. Από τον Σεπτέμβριο του 2016 αποτελεί τον Μanaging Director της Pernod Ricard Hellas και όπως φαίνεται, ήδη έχει κατορθώσει να θέσει τον πήχυ ακόμη πιο ψηλά για την εταιρεία. Με την αφορμή της συμπλήρωσης ενός χρόνου στη νέα του θέση, παραχώρησε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη στην οποία παρουσιάζει για πρώτη φορά το νέο όραμα για την Pernod Ricard στην Ελλάδα, αναλύει τη θετική πορεία της επιχείρησης και τα ανοδικά οικονομικά μεγέθη της και τονίζει τη στήριξη και την εμπιστοσύνη του ομίλου στην αγορά της χώρας μας. Τέλος, προαναγγέλλει την αύξηση των επενδύσεων στην Ελλάδα και την προσθήκη νέων brands στο portofoliο της Pernod Ricard.
Ολοκληρώσατε πρόσφατα τον πρώτο χρόνο της θητείας σας στη θέση του επικεφαλής της Pernod Ricard στην Ελλάδα. Πoιες ήταν οι προτεραιότητές σας αυτό το διάστημα και τι θα λέγατε πως έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα;
Ήταν πραγματικά μια συναρπαστική χρονιά. Βρέθηκα σε μια νέα χώρα, την οποία λατρεύω, ανέλαβα μια καινούργια θέση, αυτή του Managing Director, και τέθηκα επικεφαλής ενός νέου οργανισμού, της Pernod Ricard στην Ελλάδα. Στην ουσία, πραγματοποίησα μια νέα αρχή σε σχέση με την προηγούμενη θέση μου στον όμιλο και η βασική μου προτεραιότητα ήταν να καταλάβω την αγορά, την εταιρεία, τη νοοτροπία της ομάδας, το πού βρισκόμαστε σήμερα και, φυσικά, τους κινδύνους αλλά και τις ευκαιρίες που υπάρχουν στην Ελλάδα. Όπως γνωρίζετε καλύτερα από εμένα, η χώρα βιώνει μια μεγάλη σε διάρκεια αλλά και ένταση κρίση, που έχει επηρεάσει και την αγορά των αλκοολούχων και επομένως και την εταιρεία μας. Ήταν πολύ σημαντικό, λοιπόν, για εμένα να καταλάβω τι συμβαίνει «κάτω από την επιφάνεια», ποια είναι η θέση της εταιρείας, τι ευκαιρίες υπάρχουν στην αγορά και ποια είναι η στάση του Έλληνα καταναλωτή. Αφιέρωσα αρκετό χρόνο σε αυτή την προσπάθεια, πραγματοποιώντας σειρά συναντήσεων σε όλη την Ελλάδα με συνεργάτες μας και ανθρώπους από το χώρο τόσο της λιανικής, όσο και της χονδρικής. Σε κάθε νέο ρόλο που αναλαμβάνω θεωρώ πως πρέπει να εστιάζω στον ανθρώπινο παράγοντα και την πολιτιστική διάσταση του επιχειρείν. Αυτή είναι και η γενικότερη φιλοσοφία της Pernod Ricard κι εγώ είμαι «αυθεντικό προϊόν» (γέλια) του ομίλου, καθώς πλέον μετράω 24 χρόνια πορείας σε αυτόν. Ήταν πολύ σημαντικό για μένα να αποκωδικοποιήσω τους Έλληνες, τόσο μέσα στην εταιρεία όσο και εκτός αυτής, και εννοώ τους πελάτες και συνεργάτες μας. Μέσα από αυτήν τη διαδικασία χτίσαμε ένα νέο όραμα για την εταιρεία.
Μπορείτε να μας δώσετε κάποια παραπάνω στοιχεία γι’ αυτό το νέο όραμα που έχει πια η εταιρεία στην Ελλάδα;
Είναι κάτι που πρώτη φορά αποκαλύπτω δημόσια. Πραγματοποιήσαμε ένα brainstorming workshop με την ομάδα διοίκησης, στο οποίο εξετάσαμε την ιστορία της εταιρείας και από πού προερχόμαστε. Είδαμε πως η εταιρεία έχει πολύ σημαντικές και ισχυρές ρίζες στην ελληνική αγορά. Λειτουργεί στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια, ενώ διαθέτει δυνατά τοπικά brands όπως το Ούζο Μίνι, τα Λικέρ Αιολική ή το Ξίδι ΤΟΠ στο παρελθόν. Κατανοήσαμε, λοιπόν, πως η Pernod Ricard Hellas έχει μια πολύ συγκεκριμένη «προσωπικότητα» στην ελληνική αγορά, η οποία έχει να κάνει με τις ανθρώπινες στιγμές και τους δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων.
Στο σημείο αυτό σημειώνω πως το συλλογικό όραμα του ομίλου Pernod Ricard είναι να αποτελούμε «Créateurs de convivialité», να δημιουργούμε ευθυμία. Πρόκειται, στην ουσία, για ένα μείγμα επιχειρηματικότητας/entrepreneurship, δημιουργικότητας και ευθυμίας (conviviality), η οποία έχει να κάνει με τις ανθρώπινες στιγμές. Η αγορά των αλκοολούχων ποτών στηρίζεται σε αυτά τα στοιχεία κι έτσι κι εμείς τους δίνουμε μεγάλη σημασία. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, το νέο όραμα στο οποίο καταλήξαμε είναι να εμπνέουμε ανθρώπινες στιγμές στην Ελλάδα. Να είμαστε, δηλαδή, πιο κοντά στους καταναλωτές μας σε οτιδήποτε κι αν κάνουμε, να δίνουμε ακόμη μεγαλύτερη προσοχή στην on trade (κρύα) αγορά, που αποτελεί το σημείο που τα brands μας έρχονται εγγύτερα στον καταναλωτή από οπουδήποτε αλλού και παράλληλα να είμαστε περισσότερο entrepreneurial και καινοτόμοι σε κάθε πτυχή της δραστηριότητάς μας. Πραγματοποιήσαμε, θα μπορούσε να πει κανείς, μια άσκηση, τόσο για να δούμε από πού ερχόμαστε, όσο και για να προχωρήσουμε μπροστά στο μέλλον.
Πώς έχει υποδεχθεί ο όμιλος Pernod Ricard αυτό το νέο όραμα και σε ποιο στάδιο βρίσκεστε όσον αφορά την εφαρμογή του;
Ο όμιλος ανταποκρίθηκε πολύ θετικά. Πρόσφατα μάλιστα πραγματοποιήθηκε ένα παγκόσμιο συνέδριο στην Ιρλανδία, στο οποίο προσκληθήκαμε από τη διοικητική ομάδα της Irish Distillers (Jameson Global HQ) και παρουσιάσαμε το νέο όραμα για την εταιρεία. Όλοι έδειξαν να κινητοποιούνται και να δείχνουν ενδιαφέρον. Το συνέδριο αυτό πραγματοποιήθηκε στο Δουβλίνο, στα μέσα Σεπτεμβρίου, και από τότε έχουμε ξεκινήσει την εφαρμογή του νέου οράματός μας στην ελληνική αγορά, θέλοντας να εστιάσουμε αρχικά σε στοιχεία όπως ο τρόπος που προσεγγίζουμε τους πελάτες μας, οι συνεργασίες που κάνουμε και οι πρακτικές με τις οποίες παρουσιάζουμε τα brands μας. Φυσικά, βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή. Θα χρειαστεί χρόνος για να εφαρμόσουμε πλήρως το νέο μας όραμα. Είναι πολύ σημαντικό, όμως, στη σημερινή εποχή και στη σημερινή Ελλάδα να προσφέρουμε ένα αυθεντικά ανθρώπινο όραμα για την εταιρεία. Σε αυτό το στάδιο δεν έχουμε ακόμη μοιραστεί το νέο μας όραμα με την αγορά. Το δικό μου καθήκον είναι πρώτα να εγκαθιδρύσω αυτήν τη νοοτροπία στους ανθρώπους της Pernod Ricard στην Ελλάδα. Δεν πρόκειται για κάτι που απέχει ιδιαίτερα από τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούμε σήμερα. Απλά πρέπει να ενισχύσουμε τη φιλοσοφία που ήδη διαθέτουμε.
Πώς θεωρείτε πως θα ωφελήσει την εταιρεία η εφαρμογή του νέου οράματος;
Θεωρώ πως θα κάνει ακόμη πια ισχυρά τα brands μας. Θα μας οδηγήσει σε μια φιλοσοφία περισσότερο «Sell-οut» παρά «Sell-in», περισσότερο «Pull» παρά «Push». Αυτήν τη στιγμή η αγορά -ειδικά στο κομμάτι του off trade (ζεστή αγορά) και σε κάποιο βαθμό και στο on trade- βασίζεται σε στρατηγικές «Push». Εμείς, όμως, θέλουμε να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τη σχέση μεταξύ των καταναλωτών και των brands μας και να την ενισχύσουμε. Θεωρούμε πως αυτό τελικά θα οδηγήσει σε αποτελέσματα. Τα brands που είναι συνεχώς σε καθεστώς προώθησης και έκπτωσης δύσκολα φέρνουν οικονομικά οφέλη.
Ποια είναι αυτήν τη στιγμή η εικόνα στην αγορά των αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα; Συνεχίζει να γνωρίζει κάμψη;
Στην πραγματικότητα, η συνολική αγορά των αλκοολούχων στην Ελλάδα (on trade και off trade) δείχνει να ανακάμπτει. Η αρχή έγινε το 2016 που, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η αγορά για πρώτη φορά στα χρόνια της κρίσης κινήθηκε ελαφρώς ανοδικά. Για το 2017 προβλέπουμε πως η αγορά θα κλείσει τελικά με άνοδο κοντά στο 1%. H κατάσταση δείχνει να βελτιώνεται.
Σε αυτό το περιβάλλον πώς κινείται η Pernod Ricard Hellas; Πώς θα «κλείσει» η φετινή οικονομική χρήση;
Δεν μπορώ να σας δώσω τα τελικά στοιχεία, καθώς θα «κλείσουν» στις αρχές Δεκεμβρίου. Με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, η εταιρεία επιστρέφει στην ανάπτυξη. Καταγράφουμε μια πολύ καλή πορεία όσον αφορά τις καθαρές πωλήσεις (net sales) και προβλέπουμε ανάπτυξη της τάξης περίπου του 4-5% σε σχέση με την περασμένη χρήση. Συγκεκριμένα, ο καθαρός κύκλος εργασιών μας εκτιμάμε πως θα αγγίζει τα 40,7 εκατ. ευρώ περίπου. Πρόκειται για εξαιρετική επίδοση, δεδομένης της κατάστασης στην αγορά. Όσον αφορά την κερδοφορία, αυτό που μπορώ να μοιραστώ μαζί σας τη συγκεκριμένη στιγμή είναι η εκτίμηση ότι τα κέρδη μας θα έχουν μια πολύ πιο δυναμική ανάπτυξη σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Αυτή η απόδοση οφείλεται κατά κύριο λόγο στο καλύτερο μείγμα που διαθέτουμε πλέον όσον αφορά το brand portfolio, αλλά και στις κινήσεις εξορθολογισμού που πραγματοποιήσαμε στο παρελθόν και έχουν οδηγήσει στη βελτίωση του bottom line μας χάρη στην πιο αποτελεσματική μας δομή. Φυσικά, καταγράφουμε και οργανική ανάπτυξη μέσα από τις δυνατές αποδόσεις των brands μας.
Ποια είναι τα brands του χαρτοφυλακίου σας που καταγράφουν τις καλύτερες επιδόσεις;
Τα Chivas Regal και Absolut είναι, φυσικά, τα μεγαλύτερα brands μας. Το Chivas Regal κατόρθωσε πάλι να καταγράψει ανάπτυξη την προηγούμενη χρονιά, με πολύ καλές επιδόσεις στην ελληνική αγορά ουίσκι, παρόλο που αυτή η αγορά δεν πηγαίνει πια τόσο καλά. Η Αbsolut παρέμεινε σταθερή ως προς την απόδοσή της, γεγονός που είναι θετικό, καθώς η αγορά της βότκας είναι, επίσης, πολύ δύσκολη, ενώ χαρακτηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από προωθητικές δράσεις και προσφορές και, φυσικά, υψηλό ανταγωνισμό. Και τα δύο brands, πάντως, πηγαίνουν πάρα πολύ καλά. Παράλληλα, έχουμε και δύο «πυραύλους», τα δύο «μωρά» μας, που αναπτύσσονται ταχύτατα σε δύο κατηγορίες και που συνολικά ανεβαίνουν με γοργούς ρυθμούς. Το πρώτο είναι το Beefeater, στην κατηγορία των gins, που βελτιώνεται σταθερά και θεωρούμε πως θα συνεχίσει σε αυτόν το ρυθμό και θα επιστρέψει στην ανάπτυξη. Το δεύτερο είναι το ιρλανδέζικο Jameson, στην κατηγορία του μη σκοτσέζικου (non scotch) ουίσκι, η οποία, επίσης, κερδίζει έδαφος στην ελληνική αγορά. Το Jameson, μάλιστα, είναι ένα brand που καταγράφει ανάπτυξη σε πολλές χώρες, συμβαδίζοντας με τη γενικότερη αύξηση της ζήτησης συνολικά για Irish Whiskey. Το momentum που υπάρχει, σε συνδυασμό με τις διάφορες δικές μας δράσεις, το οδηγούν όλο και πιο ψηλά. Μάλιστα, είναι ένα από τα λίγα brands στο portfolio μας στο οποίο δεν κάνουμε καμία έκπτωση (discount).
Παρατηρείτε κι εσείς την τάση ανόδου της ζήτησης για premium brands όπως για παράδειγμα τα malt ουίσκι; Πώς την έχετε εντάξει στο σχεδιασμό σας;
Όντως καταγράφεται αυτή η τάση. Τα malt ουίσκι αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα και εμείς αυτήν τη στιγμή διαθέτουμε ένα αρκετά εστιασμένο χαρτοφυλάκιο, το οποίο, όμως, θέλουμε να επεκτείνουμε. Όπως πιθανόν γνωρίζετε, ο όμιλος Pernod Ricard διαθέτει εξαιρετικά brands σε αυτή την κατηγορία και τα περισσότερα από αυτά δεν είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα. Θέλουμε, λοιπόν, να προχωρήσουμε στις σχετικές κινήσεις, καθώς υπάρχει σημαντική ζήτηση για malt ουίσκι. Η κατηγορία καταγράφει οργανική ανάπτυξη, καθώς έχει αναδυθεί ένας πιο απαιτητικός τύπου καταναλωτή, που θέλει να έχει περισσότερες πληροφορίες στη διάθεσή του για το ποτό του και ζητάει συγκεκριμένα brands.
Αναφερθήκατε προηγουμένως στις προσφορές και τις εκπτώσεις και στην όξυνση του ανταγωνισμού και των πιέσεων στο χώρο του οργανωμένου λιανεμπορίου. Ποιο είναι το σχόλιό σας για τις τάσεις συγκέντρωσης που παρατηρούμε στην αγορά των σούπερ μάρκετ; Κάνουν ακόμη πιο έντονο το φαινόμενο;
«Είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα», όπως λένε. Ο καταναλωτής γίνεται όλο και πιο προσεκτικός όσον αφορά τις δαπάνες του στο off trade (σούπερ μάρκετ), ενώ παράλληλα στην αγορά του οργανωμένου λιανεμπορίου καταγράφονται οι τάσεις συγκέντρωσης που αναφέρατε, οι οποίες αποτελούν τη μεγαλύτερη αλλαγή στον εν λόγω τομέα. Την ίδια ώρα, και η δική μας βιομηχανία προχωράει συνεχώς σε όλο και περισσότερες εκπτώσεις. Οπωσδήποτε πρόκειται για μια πραγματικότητα που μας επηρεάζει. Σε αυτό, όμως, το τοπίο που επικρατεί η συγκέντρωση, εμείς, χάρη στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε, έχουμε κατορθώσει να διατηρούμε πολύ ισχυρές συνεργασίες με όλες τις μεγάλες αλυσίδες. Τόσο πέρυσι όσο και τα προηγούμενα χρόνια, δεν αντιμετωπίσαμε ποτέ ζήτημα με κάποια αλυσίδα, σε αντίθεση με μερικούς από τους ανταγωνιστές μας. Φυσικά, η υπόθεση της Μαρινόπουλος επηρέασε και εμάς, όπως ολόκληρη την αγορά, αλλά και σε αυτή την περίπτωση στο τέλος κατορθώσαμε να «βγούμε» από το ζήτημα καλύτερα από ό,τι άλλες εταιρείες της βιομηχανίας μας. Σήμερα δε η νέα συνεργασία μας με τον Όμιλο Σκλαβενίτη εξελίσσεται πάρα πολύ καλά. Φυσικά, η συγκέντρωση στο λιανεμπόριο σημαίνει περισσότερες και πιο σκληρές διαπραγματεύσεις και αλλάζει τη δυναμική. Συνολικά, όμως, θα έλεγα πως διατηρούμε προνομιακή συνεργασία με όλους τους παίκτες της αγοράς σούπερ μάρκετ.
Ο όμιλος πώς βλέπει την ελληνική αγορά; Τη θεωρεί σημαντική ή προβληματίζεται από τη δύσκολη οικονομική συγκυρία των τελευταίων χρόνων;
Ο όμιλος, όπως γνωρίζετε, έχει την έδρα του στη Γαλλία, η οποία σαν χώρα είναι ιδιαίτερα ενεργή και ευαισθητοποιημένη όσον αφορά την κατάσταση στην Ελλάδα. Αυτό φάνηκε και στα διάφορα Eurogroup της προηγούμενης χρονιάς αλλά και στην πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου μας, Εμμανουέλ Μακρόν, στην Αθήνα. Οι δεσμοί των δύο χωρών είναι ιδιαίτερα ισχυροί και ο όμιλος έχει μεγάλη εμπιστοσύνη στην ελληνική αγορά. Αυτός είναι ο λόγος που συνέχισε να επενδύει στην Ελλάδα και γι’ αυτό είμαστε τόσο βαθιά «ριζωμένοι» στη χώρα με τα brands Mίνι και Αιολική, που παράγονται στη Μυτιλήνη. Είμαστε οι μόνοι του κλάδου που διατηρούμε παραγωγική μονάδα στη χώρα. Πρόκειται για μια σχέση με μακρά ιστορία και παρά τους δύσκολους καιρούς που βίωσε η Ελλάδα και την τυχόν αρνητική δημοσιότητα που υπήρχε στα ξένα media, o όμιλος σήμερα εξακολουθεί να θεωρεί την Ελλάδα μια πολύ σημαντική αγορά. Πρόκειται, άλλωστε, για μια χώρα όπου τα αλκοολούχα ποτά καταγράφουν υψηλή διείσδυση και κατά κεφαλήν κατανάλωση, ενώ διαθέτει μια ανθεκτική on trade αγορά, που αντιστοιχεί στο τεράστιο 70% της συνολικής κατανάλωσης και συνεχώς βελτιώνεται όσον αφορά τις υπηρεσίες που προσφέρει. Επίσης, πρόκειται για μια αγορά που έχει ακόμη ευκαιρίες και δυναμική ανάπτυξης. Ο όμιλος το γνωρίζει καλά αυτό και μας στηρίζει. Ξεκάθαρη και ισχυρή ένδειξη ως προς αυτό αποτελεί το γεγονός πως το πρόσφατο ταξίδι μας στο Δουβλίνο, που σας ανέφερα, χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από τα κεντρικά γραφεία του ομίλου. Ήμασταν δε η μόνη μεσαίου μεγέθους αγορά που προσκληθήκαμε σε αυτό το συνέδριο.
Η υπερφορόλογηση στον κλάδο δεν σας προβληματίζει;
Πραγματικά η φορολόγηση για τα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα έχει αυξηθεί από το 2004 μέχρι σήμερα κατά περίπου 125% και, κατά συνέπεια, η αγορά έχει μειωθεί κατά το ήμισυ. Δεν είναι πυρηνική φυσική. Είναι ξεκάθαρο πως η υπερφορολόγηση έχει οδηγήσει σε σημαντική κάμψη την αγορά μας στην Ελλάδα. Παράλληλα, έχει συμβάλει στην αύξηση του λαθρεμπορίου και του παραεμπορίου. Πρόκειται για μεγάλο ζήτημα, που το παρατηρούμε σε όλο τον κόσμο και πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Ολοκληρώνοντας, ποια είναι τα σχέδιά σας για το άμεσο μέλλον στην ελληνική αγορά; Σχεδιάζετε κινήσεις ανάπτυξης;
Οπωσδήποτε βρισκόμαστε σε στάδιο ανάπτυξης και θέλουμε να προχωρήσουμε την εταιρεία μπροστά. Υπάρχουν, χωρίς αμφιβολία, πολλές ευκαιρίες στην ελληνική αγορά και εμείς έχουμε τη δυνατότητα να διαθέτουμε ένα πολύ μεγάλο portfolio με καταπληκτικά ποιοτικά brands σε πολλές κατηγορίες που ανεβαίνουν. Σχεδιάζουμε, λοιπόν, να αξιοποιήσουμε κάποιες ευκαιρίες και στην ουσία να αυξήσουμε τις επενδύσεις μας στην Ελλάδα.
Pernod Ricard & EKE
Η εταιρεία επιδεικνύει σημαντική δραστηριοποίηση και στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Ποια είναι η φιλοσοφία και οι δράσεις σας σε αυτόν τον τομέα;
Στον τομέα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης ο όμιλος στηρίζει τη δραστηριότητά του διεθνώς σε τρεις βασικούς πυλώνες: ο πρώτος έχει να κάνει με την Υπεύθυνη Κατανάλωση Αλκοόλ (Responsible Drinking), o δεύτερος με την προστασία του περιβάλλοντος και ο τρίτος με τη στήριξη των κοινοτήτων εντός των οποίων δραστηριοποιούμαστε, μέσα από τη συνεργασία με ΜΚΟ, φορείς και ενώσεις. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιούμε πολλές δράσεις και στην Ελλάδα, όπου, μεταξύ άλλων, εδώ και επτά χρόνια υλοποιούμε και τη «Responsib’All Day». Περιλαμβάνει κοινωνικές δράσεις στις οποίες συμμετέχουν οι εργαζόμενοι της Pernod Ricard Hellas και φέτος πραγματοποιήθηκε σε τρεις πόλεις: Αθήνα, Μυτιλήνη και Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα, προχωρήσαμε στην αναδιαμόρφωση χώρων του Ιδρύματος Χατζηκώνστα για παιδιά, στη Μυτιλήνη στηρίξαμε τη ΜΚΟ «Help», ενώ στη Θεσσαλονίκη επισκεφθήκαμε το Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών Δήμου Συκεών. Όλοι συμμετέχουμε και όλοι προσφέρουμε. Επίσης, στηρίζουμε σταθερά MKO, προσφέροντας είτε χρήματα είτε προϊόντα μας για κάποιες εκδηλώσεις τους.
Παράλληλα, είμαστε η πρώτη εταιρεία στην Ελλάδα που έχει πιστοποιηθεί με ISO SA8000, που έχει να κάνει με την ΕΚΕ και συγκεκριμένα με τις «πράσινες» πρακτικές αλλά και τις παροχές για τους εργαζομένους, στους οποίους θα πρέπει να αναφέρω πως προσφέρουμε πάρα πολλά. Ακόμη, είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος για τη συνεργασία που έχουμε την ΜΚΟ «Μπορούμε», που καταπολεμά τη σπατάλη του περισσευούμενου φαγητού.
Τέλος, θα πρέπει να αναφέρω και τον παγκόσμιο διαγωνισμό κοινωνικής επιχειρηματικότητας, Chivas Venture, που υλοποιείται φέτος για δεύτερη χρονιά και στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική πρωτοβουλία. Ψάχνουμε για την επόμενη καταπληκτική start up, που πέρα από την επιχειρηματική δυναμική της θα βοηθάει την ελληνική κοινωνία. Βλέπουμε μεγάλο ενδιαφέρον για το διαγωνισμό στην Ελλάδα και ελπίζω να αυξηθεί ακόμη περισσότερο στο μέλλον. Θα ήταν καταπληκτικό αν κάποια στιγμή μια ελληνική εταιρεία κέρδιζε τον παγκόσμιο διαγωνισμό.
