Για τον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, το 2024 είναι μια χρονιά-ορόσημο, καθώς συμπληρώνονται 40 χρόνια από την ίδρυσή του. Τέσσερις δεκαετίες αδιάλειπτης προσφοράς ποιοτικών υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης με επίκεντρο τον άνθρωπο, κατά τη διάρκεια των οποίων ο όμιλος εδραιώθηκε ως ο μεγαλύτερος ελληνικός όμιλος Υγείας, δίχως να αλλάξει ποτέ χέρια, κόντρα στο ρεύμα του κλάδου. Παραμένει υπό τη στιβαρή και οραματική καθοδήγηση της οικογένειας Αποστολόπουλου, στη δεύτερη γενιά πλέον, με τη σκυτάλη να έχει περάσει από τον ιδρυτή και πρόεδρο του ομίλου, Δρ. Γεώργιο Β. Αποστολόπουλο, στον υιό του και διευθύνοντα σύμβουλο, Δρ. Βασίλη Γ. Αποστολόπουλο ήδη από το 2003, και τον υιό του, Χρήστο Γ. Αποστολόπουλο, εκτελεστικό αντιπρόεδρο.
Έχοντας διαχειριστεί με επιτυχία τις διαδοχικές προκλήσεις της οικονομικής κρίσης και της πανδημίας, ο Δρ. Βασίλης Γ. Αποστολόπουλος χαράσσει τα τελευταία χρόνια μια δυναμική και εξωστρεφή πορεία και μιλά στο Business News Magazine για τον απώτερο στόχο της μεγιστοποίησης του αποτυπώματος του ομίλου, τόσο εντός όσο και εκτός των ελληνικών συνόρων.
Φέτος ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών συμπληρώνει 40 χρόνια. Ποιες θα λέγατε πως είναι οι ημερομηνίες-σταθμός σε αυτήν τη διαδρομή;
Πράγματι, ως όμιλος, εδώ και 40 χρόνια είμαστε πάντα στην αιχμή της πρωτοπορίας, φέρνοντας πρώτοι στην Ελλάδα τις τελευταίες εξελίξεις στην ιατρική επιστήμη και τεχνολογία. Από την έλευση του πρώτου στεφανιογράφου στη χώρα, το 1984, και το πρώτο σύστημα ρομποτικής χειρουργικής, το 2006, μέχρι την πρώτη διαδερμική αντικατάσταση μιτροειδούς βαλβίδας στον κόσμο, που έλαβε χώρα πρόσφατα στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, ο όμιλός μας έχει ως διαχρονικό στόχο να βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά. Σε αυτά τα 40 χρόνια, τα ορόσημα είναι πολλά, ωστόσο θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα σε τρεις σταθμούς για την ιστορία μας. Αρχικά, στην ίδρυση του Ιατρικού Κέντρου Αθηνών στο Μαρούσι το 1984, από τον πατέρα μου, δόκτορα Γιώργο Β. Αποστολόπουλο, με όραμα να μη χρειάζεται να ταξιδεύει «κανένας Έλληνας στο εξωτερικό για νοσηλεία». Ο στόχος αυτός έγινε πραγματικότητα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα και οι Έλληνες ασθενείς απέκτησαν πρόσβαση σε υπηρεσίες για τις οποίες μέχρι εκείνη τη στιγμή έπρεπε να πάνε στο εξωτερικό. Ο δεύτερος σταθμός αφορά στη λειτουργία της πρώτης ιδιωτικής μονάδας υγείας στην καρδιά της τότε ΕΣΣΔ, στη Μόσχα, το 1990. Με την παγκόσμια αυτή πρωτιά, το Ιατρικό Κέντρο της Μόσχας, ο όμιλός μας απέδειξε ότι η χώρα μας μπορεί να εξάγει όχι μόνο αγροτικά προϊόντα αλλά και υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας. Τέλος, ο τρίτος σταθμός αφορά στα εγκαίνια του Ιατρικού Διαβαλκανικού στη Θεσσαλονίκη, το 2000. Ως «το πιο σύγχρονο νοσοκομείο της Ευρώπης», σύμφωνα με το Imperial College του Λονδίνου, το Ιατρικό Διαβαλκανικό έγινε σημείο αναφοράς στα Βαλκάνια και τη Ν.Α. Ευρώπη, σηματοδοτώντας την πλήρη αντιστροφή της ροής των ασθενών, πλέον από το εξωτερικό προς την Ελλάδα. Μια τάση που εκτιμούμε ότι θα ενισχυθεί ακόμα περισσότερο, με το νέο Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο που εγκαινιάσαμε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη, σε ένα υπερσύγχρονο και «πράσινο» κτίριο ακριβώς δίπλα στο Διαβαλκανικό.
Ποιες θα λέγατε πως ήταν οι μεγαλύτερες προκλήσεις που κλήθηκε να διαχειριστεί ο όμιλος σε αυτή την πορεία των 40 ετών;
Η μακρά περίοδος της οικονομικής κρίσης ήταν μια μεγάλη πρόκληση, καθώς πέραν αυτής, κληθήκαμε να διαχειριστούμε αφενός τις επιπτώσεις από την ασυνέπεια του κράτους, γύρω από την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του, κι αφετέρου τη θέσπιση έκτακτων και πρωτοφανών μέτρων που προκάλεσαν μεγάλη στρέβλωση στην αγορά της δευτεροβάθμιας περίθαλψης, όπως τα μέτρα clawback και rebate, τα οποία αποτελούν παγκόσμια πρωτοτυπία στο πεδίο της υγείας.
Η πανδημία αποτέλεσε, επίσης, μια σημαντική πρόκληση, που διαχειριστήκαμε με επιτυχία, έχοντας μάλιστα και ενεργό ρόλο στην αντιμετώπισή της. Ο όμιλός μας από την πρώτη στιγμή και με αίσθημα ευθύνης στάθηκε στο πλευρό της πολιτείας, παραχωρώντας αμέσως και δωρεάν στο Υπουργείο Υγείας μία από τις πέντε νοσηλευτικές μονάδες του στην Αθήνα, και συγκεκριμένα το Ιατρικό Περιστερίου, αλλά και με την παροχή κλινών και ΜΕΘ στο ΕΣΥ, για την αποφόρτιση των νοσοκομείων.
Κοινός παρονομαστής στην αντιμετώπιση των δύο προκλήσεων, που άλλωστε δεν ήταν οι μόνες στη διάρκεια αυτών των 40 ετών, είναι το βάθος της εταιρείας, οι στέρεες βάσεις που έχει χτιστεί όλα αυτά τα χρόνια το μοντέλο των υπηρεσιών μας, καθώς και η εμπιστοσύνη του κόσμου.
Θα μας δώσετε κάποια στοιχεία για τα μεγέθη και τις δραστηριότητες του ομίλου σήμερα καθώς και για το αποτύπωμά του στην ελληνική οικονομία;
Με συνεχείς καινοτομίες σε ιατρικό και επιχειρηματικό επίπεδο, ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών συμβάλλει σημαντικά, εδώ και 40 χρόνια, στην εθνική οικονομία. Έχουμε προσφέρει υψηλού επιπέδου υπηρεσίες σε εκατομμύρια ασθενείς, πραγματοποιώντας διαχρονικά επενδύσεις πολλών δεκάδων εκατ. ευρώ, σε κτιριακές υποδομές, ιατρικό εξοπλισμό και τεχνολογία αιχμής, με σκοπό να προσφέρουμε στους ασθενείς μας τις πιο σύγχρονες υπηρεσίες υγείας.
Διασφαλίζουμε ένα άριστο, ασφαλές και δίκαιο εργασιακό περιβάλλον, το οποίο προσφέρει ευκαιρίες συνεχούς εξέλιξης και εκπαίδευσης σε όλους τους εργαζομένους μας. Παράλληλα, λειτουργούμε ως υπεύθυνος εργοδότης, καθώς για το 2023 μόνο ο όμιλος προσέφερε 3.300 θέσεις εργασίας, κατέβαλε 25,5 εκατ. ευρώ για ασφαλιστικές εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία των εργαζομένων του και 19,5 εκατ. ευρώ εισφορές σε δημόσια ταμεία υπό τη μορφή φόρων.
Ποιο είναι το δικό σας όραμα ως επικεφαλής του ομίλου και εκπρόσωπος της δεύτερης γενιάς; Πού θέλετε να τον δείτε να φτάνει;
Στόχος μας είναι η περαιτέρω μεγέθυνση του αποτυπώματος του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Όραμά μας είναι η μετεξέλιξη του ομίλου μας ως σημείο συνάντησης της Ιατρικής σε Ανατολή και Δύση, όχι μόνο στο πεδίο της αντιμετώπισης, της πρόληψης και της ίασης των ασθενειών, αλλά και στην έρευνα, την καινοτομία, την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και τη συλλογή και αξιοποίηση μεγάλων δεδομένων, σε συνεργασία με κορυφαία διεθνή κέντρα, μεγάλους φαρμακευτικούς ομίλους και εταιρείες βιοτεχνολογίας. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται μια σειρά από στρατηγικές συνεργασίες που συνάπτουμε τα τελευταία χρόνια. Ξεχωρίζει, φυσικά, η διεθνής συνεργασία (affiliation) με το Imperial College Healthcare NHS Trust. Με αυτήν τη συμφωνία ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών καθίσταται ο πρώτος νοσοκομειακός όμιλος στην Ευρώπη που εντάσσεται στο Διεθνές Δίκτυο Συνεργαζόμενων Νοσοκομείων του Imperial College Healthcare. Για μας αυτή η συμμαχία αποτελεί τιμή, καθότι είμαστε ο πρώτος εταίρος στην Ευρώπη του διεθνούς φήμης και κορυφαίου σε επιστήμη, εμπειρία και τεχνογνωσία βρετανικού ιδρύματος. Ταυτόχρονα, όμως, αντανακλά και τον στρατηγικό προσανατολισμό μας στην εξωστρέφεια και την πρωτοπορία και μελλοντικά στην έρευνα και εκπαίδευση.
Πριν από λίγες ημέρες ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών εγκαινίασε τη λειτουργία του Διεθνούς Ογκολογικού Κέντρου στη Θεσσαλονίκη. Τι θα προσφέρει στη Βόρεια Ελλάδα αλλά και γενικότερα στη χώρα το σημαντικό αυτό έργο;
Πρόκειται για μια επένδυση εμβληματική, το κόστος της οποίας ξεπέρασε τα 35 εκατ. ευρώ. Σε ένα αυτόνομο κτίριο 12.000 τ.μ., δίπλα στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, και σχεδιασμένο με σεβασμό στο περιβάλλον και τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, δημιουργήσαμε τις ιδανικές συνθήκες για τη διαχείριση ακόμα και των πλέον δύσκολων και πολύπλοκων ογκολογικών περιστατικών. Με υποδομές και εξοπλισμό εφάμιλλο των κορυφαίων αντικαρκινικών κέντρων στον κόσμο, το νέο μας κέντρο αντανακλά το όραμά μας για το μέλλον των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης. Όλα τα περιστατικά αντιμετωπίζονται με τρόπο διεπιστημονικό και οι ασθενείς μας λαμβάνουν ολιστική και εξατομικευμένη φροντίδα στη λογική της «μίας στάσης», αποφεύγοντας την περιττή ταλαιπωρία, καθώς και φαινόμενα αντιφατικών εισηγήσεων, όπως βλέπουμε να συμβαίνει συχνά σε άλλα κέντρα. Κι όλα αυτά, σε ένα υψηλής αισθητικής αλλά και ζεστό περιβάλλον, που δεν θυμίζει σε τίποτα νοσοκομείο. Θα πρέπει να τονίσω ότι το νέο κτίριο σχεδιάστηκε ακολουθώντας στον μέγιστο βαθμό τις αρχές της βιωσιμότητας, με το αποτέλεσμα να μας δικαιώνει απόλυτα. Είμαστε υπερήφανοι που το νέο Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο είναι το πρώτο στην Ευρώπη και δεύτερο στον κόσμο «πιστοποιημένο» - «πράσινο» και παθητικό νοσηλευτικό κτίριο του είδους του πιστοποιημένο από το Passive House Institute της Γερμανίας και το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου, πληρώντας ήδη τους 13 από τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) της Agenda 2030 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.
Το νέο Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο είναι το μεγαλύτερο ογκολογικό κέντρο του ιδιωτικού τομέα στη Βόρεια Ελλάδα, ωστόσο φιλοδοξούμε η εμβέλειά του να ξεπεράσει τα σύνορα της Ελλάδας. Στόχος μας είναι η νέα επένδυση -και μαζί με αυτήν η πόλη της Θεσσαλονίκης- να καταστούν σημείο αναφοράς για την αντιμετώπιση των ογκολογικών περιστατικών στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής.
Τι ύψους επενδύσεις έχει πραγματοποιήσει ο όμιλος από την κρίση της πανδημίας και μετά στην Ελλάδα; Τι περιλαμβάνει το επενδυτικό σας πλάνο για τη συνέχεια;
Με βήματα σταθερά και επενδύσεις μακρόπνοου σχεδιασμού προχωρούμε, ως όμιλος, στην υλοποίηση του επενδυτικού μας προγράμματος, μια διαχρονική για εμάς στρατηγική επιλογή, που μας επιτρέπει, σε μια εποχή συρρίκνωσης του κύκλου ζωής των ιατρικών μηχανημάτων, να παραμένουμε στην αιχμή των τεχνολογικών εξελίξεων και να προσφέρουμε κορυφαίου επιπέδου υπηρεσίες υγείας. Μετά την πανδημία βρίσκεται σε εξέλιξη ένα 5ετές επενδυτικό πλάνο, το οποίο υπερβαίνει τα 50 εκατ. ευρώ, για τη διαρκή ανανέωση του εξοπλισμού μας, καθώς και την κτιριακή και γεωγραφική επέκτασή μας σε καινούργιους τόπους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων «επεκτάσεων» είναι φυσικά το νέο Διεθνές Ογκολογικό Κέντρο στη Θεσσαλονίκη, καθώς επίσης και η ανάληψη της διαχείριση της Ιδιωτικής Πολυκλινικής «ΥΓΕΙΑ» στην Κύπρο, σε συνδυασμό με την απόκτηση μειοψηφικής συμμετοχής στο μετοχικό της κεφάλαιο. Κοιτώντας στο μέλλον, ο σχεδιασμός μας περιλαμβάνει τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου και πρωτοποριακού Healthcare Park εντός της ανάπτυξης του Project του Ελληνικού, με στόχο την προσφορά ευρέος φάσματος ποιοτικά κορυφαίων και καινοτόμων υπηρεσιών υγείας και ευεξίας στους Έλληνες και ξένους κατοίκους και επισκέπτες.
Έχετε εκφράσει δημόσια το όραμά σας για ίδρυση ιδιωτικής ιατρικής σχολής στην Ελλάδα, και προς την κατεύθυνση αυτή έχει υπογραφεί Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου. Πώς οραματίζεστε αυτήν τη σχολή και ποιες είναι οι εξελίξεις με αυτή την υπόθεση;
Για εμάς η δημιουργία μιας πρότυπης μη κρατικής ιατρικής σχολής αποτελεί όραμα δεκαετιών και είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε αποφασιστικά, σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, εφόσον δεν υπάρξει κάποια έκπληξη αναφορικά με το σχετικό νομικό πλαίσιο. Ο στόχος μας δεν είναι επιχειρηματικού και εισπρακτικού χαρακτήρα ούτε να αντλήσουμε φοιτητές από το περίσσευμα των υπολοίπων ιατρικών σχολών. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μια σχολή που θα προτάσσει την ιατρική αριστεία, θα προσελκύει λαμπρά μυαλά από την Ελλάδα αλλά και τις χώρες της ευρύτερης περιοχής, και εν τέλει θα αποτελεί πρεσβευτή της Ελληνικής Ιατρικής και πυλώνα ήπιας διπλωματίας, που θα παράγει περαιτέρω προστιθέμενη αξία για τη χώρα.
Υπάρχουν κακώς κείμενα και ζητήματα που χρήζουν άμεσης προσοχής από την πολιτεία όσον αφορά την υγεία και ειδικά τον ιδιωτικό κλάδο των υποδομών υγείας;
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο οριζόντιος χαρακτήρας με τον οποίο αντιμετωπίζονται από την πολιτεία οι μονάδες του κλάδου της ιδιωτικής υγείας. Δυστυχώς, μόνο ένα μικρό μέρος των μονάδων αυτών προσφέρει σωστές υπηρεσίες υγείας στον ΕΟΠΥΥ, ενώ το σύστημα ουσιαστικά τιμωρεί τις μονάδες που προσφέρουν πραγματική αξία στους ασθενείς και επιβραβεύει τους ασυνεπείς και τους παραβάτες του κλάδου. Αυτό αναδεικνύεται και από την επικείμενη κατηγοριοποίηση των συμβεβλημένων με τον ΕΟΠΥΥ μονάδων υγειονομικής περίθαλψης, όπου σχεδόν οι μισές κλινικές χαρακτηρίστηκαν Δ’ κατηγορίας, ένα επίπεδο τόσο χαμηλό, που δεν θα έπρεπε να συμβάλλεται με τον ΕΟΠΥΥ.
Ο όμιλος εδώ και αρκετό καιρό έχει θέσει ως προτεραιότητα και βασικό άξονα της δραστηριοποίησής του τη συμβολή του στο brain gain. Τι σας οδήγησε σε αυτήν την απόφαση;
Ως όμιλος έχουμε διττή προτεραιότητα, να επενδύουμε σε τεχνολογία αιχμής και παράλληλα να προσελκύουμε το καλύτερο δυναμικό της χώρας για τη βέλτιστη αξιοποίηση αυτής της τεχνολογίας προς όφελος των ασθενών μας. Σε αυτό το πλαίσιο, τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη ένα μεγαλόπνοο πρόγραμμα επαναπατρισμού ορισμένων από τα πιο λαμπρά μυαλά της χώρας, το οποίο εδώ και καιρό αποδίδει καρπούς και πλέον συγκαταλεγόμαστε στους εθνικούς «πρωταθλητές» του brain gain. Παρέχοντας όραμα, υψηλά κίνητρα και την κατάλληλη υποστήριξη με σύγχρονες υποδομές, προηγμένο εξοπλισμό και μια κουλτούρα καινοτομίας, διαμορφώσαμε ιδανικές συνθήκες, ώστε αναγνωρισμένοι ιατροί, ερευνητές και επιστήμονες να επιστρέψουν στην πατρίδα, συνδυάζοντας την τεχνογνωσία τους με αυτή των κορυφαίων ιατρών της χώρας που έχουμε και προσελκύουμε στις κλινικές του ομίλου μας.
Διανύουμε μια περίοδο όπου συχνά-πυκνά ακούγονται φήμες για νέο κύκλο εξαγορών και μετοχικών αλλαγών στο χώρο της ιδιωτικής υγείας. Πώς πιστεύετε πως θα διαμορφωθεί τελικά το τοπίο και ποιος είναι ο ρόλος του ομίλου σε αυτό το περιβάλλον;
Η ιατρική πρωτοπορία απαιτεί μεγάλες επενδύσεις, που είναι δύσκολο να υποστηριχθούν από μικρά επιχειρηματικά σχήματα. Ως εκ τούτου, οι τάσεις ενοποίησης του κλάδου υγείας προβλέπεται μεν να συνεχιστούν, μένει όμως να φανεί κατά πόσον θα ωφελήσουν τους Έλληνες ασθενείς, καθώς υπάρχουν δυο ειδών επενδυτές. Από τη μια, υπάρχουν οι στρατηγικοί επενδυτές, οι οποίοι με όραμα, σταθερή παρουσία και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, δημιουργούν πραγματική προστιθέμενη αξία για τους Έλληνες ασθενείς. Από την άλλη, υπάρχουν τα private equity funds, τα οποία επενδύουν στον κλάδο υγείας με στόχο τη δημιουργία υπεραξιών και την αποεπένδυση για την αποκομιδή τους σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Δυστυχώς, -κι αυτό δεν εμπεριέχει κανένα ίχνος έπαρσης- την πρώτη κατηγορία την εκπροσωπούμε σήμερα αποκλειστικά εμείς. Ο Όμιλος Ιατρικού Αθηνών είναι ο μεγαλύτερος ελληνικός όμιλος υγείας, ο ελληνικός πόλος στην υγεία, με σταθερή παρουσία δεκαετιών, που εγγυάται το μέλλον. Κάτι που υπογραμμίζεται κι από την εντυπωσιακή, θα έλεγα, αντίθεση, τη χρονιά που ο όμιλός μας συμπληρώνει 40 χρόνια προσφοράς κάτω από την ίδια ηγεσία και ιδιοκτησία, τα funds να βρίσκονται σε φάση αποεπένδυσης…
Ποιο είναι το σχόλιό σας για την ελληνική οικονομία και την πορεία της; Θεωρείτε πως έχουμε μπει στο δρόμο της ανάκαμψης; Πού θα πρέπει να εστιάζουμε προκειμένου να εκπληρωθεί με τον καλύτερο τρόπο η δυναμική που φαίνεται να υπάρχει;
Οι ισχυρές επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας σε συνδυασμό με τους ευρωπαϊκούς πόρους, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, προσφέρουν μια ιστορική ευκαιρία για την επίτευξη ενός στόχου πολλών δεκαετιών, αυτού της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου της χώρας, με έμφαση στην επαναβιομηχανοποίηση και αιχμή τις νέες τεχνολογίες και άλλους τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας, τόσο στη μεταποίηση όσο και στον τομέα των υπηρεσιών. Η συγκυρία είναι ιδανική για τη δημιουργία ενός νέου μοντέλου που θα ευνοεί την ανάδειξη ελληνικών επιχειρήσεων ικανών να ανταγωνίζονται ευθέως τις μεγάλες ξένες επιχειρήσεις σε όλους τους επιχειρηματικούς κλάδους, αλλά και των νεοφυών επιχειρήσεων που με έδρα την Ελλάδα και με εξωστρέφεια και καινοτομία θα απευθύνονται σε αγορές πολλών εκατομμυρίων καταναλωτών διεθνώς.
Πως προτιμάτε να περνάτε τον ελεύθερο χρόνο σας; Πώς αποφορτίζεστε από τις ευθύνες και το βαρύ πρόγραμμα του ρόλου σας;
Η αλήθεια είναι ότι ο ελεύθερος χρόνος μου είναι περιορισμένος κι αυτόν προτιμώ να τον αφιερώνω στην οικογένεια και τα παιδιά μου. Αυτή είναι η μεγαλύτερή μου απόλαυση, η οποία με ανανεώνει και με αναζωογονεί! Είναι εντυπωσιακό πώς η εφηβική και παιδική πλευρά των πραγμάτων με βοηθά να νιώθω ότι δεν… «σκουριάζω», αλλά και παράλληλα ότι τα αποτελέσματα του κόπου μου, η εμπειρία μου και η γνώση μου έχουν πεδίο μεταλαμπάδευσης.