Η Ηρώ Αθανασίου έχει μακροχρόνια θητεία στη Unilever, με σημαντικά επιτεύγματα. Ξεκίνησε στην εταιρεία το 1985, ενώ, πριν αναλάβει τη θέση της προέδρου στην Ελλάδα, ήταν μέλος του Unilever Food Solutions Global Exec, υπεύθυνη για την Κεντρική και Νότια Ευρώπη, τη Νότια Αμερική, τη Ρωσία και την Τουρκία, με έδρα την Ολλανδία. Το 2013 έγινε πρόεδρος του ομίλου των εταιρειών της Unilever στην Ελλάδα και την Κύπρο και υπήρξε η πρώτη γυναίκα στο τιμόνι της εταιρείας από ιδρύσεώς της. Σήμερα, η Ηρώ Αθανασίου είναι, μεταξύ άλλων, μη εκτελεστικό μέλος του Δ.Σ. της εταιρείας Τιτάν, καθώς και μέλος των Δ.Σ. του ΣΕΒ και του ΣΕΕΤ. Υπήρξε, επίσης, μέλος Δ.Σ. στον ΙΟΒΕ, στην ΕΕΔΕ και τον Ελληνο-Ολλανδικό Σύνδεσμο. Τέλος, είναι ενεργό μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Marketing, του Τομέα Ανάπτυξης Γυναικών Manager και Επιχειρηματιών και της Εταιρείας Ανώτατων Στελεχών Επιχειρήσεων. Με αφορμή την πρόσφατη ανακοίνωση της αποχώρησής της από τη Unilever, η Ηρώ Αθανασίου μας παραχώρησε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη.
Τριάντα δύο χρόνια σε μια εταιρεία είναι πάρα πολλά! Πώς νιώθετε, φεύγοντας από αυτήν;
Όπως συμβαίνει σε όλους σε αντίστοιχες περιπτώσεις, τα συναισθήματά μου είναι ανάμικτα. Δεδομένου ότι θα βρίσκομαι στην εταιρεία μέχρι το τέλος της χρονιάς, θα έχω κάποιο χρόνο να συνειδητοποιήσω ότι φεύγω, να κάνω έναν προσωπικό απολογισμό και να δω ποια θέλω και ποια δεν θέλω να είναι τα επόμενα επαγγελματικά βήματά μου.
Τριάντα δύο χρόνια είναι όντως πολλά - μια ζωή ολόκληρη. Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι επρόκειτο για μια πορεία με πολλές εναλλαγές, κατά τη διάρκεια της οποίας δεν ένιωσα ούτε για μια μέρα ότι βαρέθηκα ή μετάνιωσα. Έμαθα πολλά, αναπτύχθηκα τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά και -το σπουδαιότερο- ήρθα σε επαφή με ανθρώπους, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, εντός και εκτός εταιρείας, οι οποίοι, άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και των επιλογών μου. Αν έχει κάτι μαγικό η Unilever, πέρα από τα προϊόντα και τις δραστηριότητές της γενικά, είναι η ποιότητα των ανθρώπων της και η ατμόσφαιρα, το «μικροκλίμα», που οι άνθρωποι αυτοί δημιουργούν.
Νιώθω, λοιπόν, αφάνταστα τυχερή που μου δόθηκε η ευκαιρία να υπηρετήσω, με συνέπεια ελπίζω, τη συγκεκριμένη εταιρεία και τους ανθρώπους αυτούς. Σίγουρα, δυσκολεύομαι να φανταστώ την καθημερινότητά μου μακριά τους, χωρίς την ένταση, το κυνήγι των στόχων, τις συνήθειες και τη ρουτίνα, από την άλλη όμως, έχω και τη χαρά της προσμονής για περισσότερο ελεύθερο χρόνο και για τα επόμενα «ταξίδια» μου - κυριολεκτικά και μεταφορικά. Ένας πολύ μεγάλος κύκλος κλείνει και νιώθω πραγματική ευγνωμοσύνη για όλα όσα μου προσέφερε και τα οποία θα αξιοποιήσω στην πορεία μου από εδώ και μπρός.
Αφού είναι όλα τόσο ιδανικά, τότε γιατί φεύγετε;
Όταν μπήκα στην εταιρεία, δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα έμενα τόσα χρόνια! Νομίζω, όμως, ότι σας εξήγησα ήδη τους λόγους. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζετε καλά ότι στον κόσμο των επιχειρήσεων η κινητικότητα των στελεχών αποτελεί κανόνα - και έτσι πρέπει να είναι. Ένας νέος άνθρωπος ανανεώνει την ενέργεια και τη δυναμική των πραγμάτων, τα βλέπει από μια διαφορετική προοπτική και τα πάει ένα βήμα παραπέρα. Αυτό ισχύει για όλα τα στελέχη, σε όλες τις εταιρείες, σε όλες τις θέσεις. Οφείλουμε εμείς οι ίδιοι να επιδιώκουμε αυτήν την κινητικότητα, καθώς μας βοηθά να ξανα-ανακαλύπτουμε τον εαυτό μας, να μαθαίνουμε συνέχεια και να διατηρούμε φρέσκια ματιά στα πράγματα. Ανέκαθεν υποστήριζα ότι πρέπει να δίνουμε χώρο σε νέους ανθρώπους και να τους ενθαρρύνουμε να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης εγκαίρως, όσο έχουν τον ενθουσιασμό και την τόλμη να αλλάξουν τα πράγματα και να χτίσουν το μέλλον. Όπως λέει, άλλωστε, και ο πρόεδρος της Unilever, Paul Polman, στο μέλλον οι αλλαγές αυτές δεν θα είναι ποτέ τόσο αργές όσο σήμερα… Έτσι λοιπόν, η απόφαση να αποχωρήσω από την εταιρεία πάρθηκε από κοινού με τη Διοίκηση όταν δημιουργήθηκαν οι κατάλληλες συνθήκες.
Σας κατηγορούν ότι παραδίδετε τη σκυτάλη -και την εταιρεία- σε έναν ξένο…
Α, ναι, το άκουσα κι αυτό, μεταξύ πολλών άλλων! Κατ’ αρχάς, μου φαίνεται πολύ στενόμυαλο να μιλάμε, το 2017, με διαχωριστικές γραμμές και στερεότυπα, τύπου Έλληνας και ξένος. Υπάρχουν πολλοί Έλληνες γενικοί διευθυντές που διαπρέπουν εκτός Ελλάδας και το αντίθετο. Σημασία έχει, είτε είναι Έλληνες είτε είναι ξένοι, να βάζουν το καλό της εταιρείας, της χώρας και των ανθρώπων -καταναλωτών, πελατών, προμηθευτών, εργαζομένων κ.ά.- πάνω από τις προσωπικές επιδιώξεις τους και να εργάζονται με μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Άλλωστε, ζούμε σε μια εποχή όπου οι διαχωριστικές γραμμές αποδυναμώνονται, ενώ, χάρη στην τεχνολογία, τα σύνορα και οι αποστάσεις εκμηδενίζονται. Ζητούμενο, πλέον, είναι να αξιοποιούμε τον πλούτο που φέρνει η διαφορετικότητα, σε έναν όλο και περισσότερο αλληλοεξαρτώμενο κόσμο.
Επιπλέον, όταν γνωρίσετε τον Jean Francois Etienne, τον νέο πρόεδρο της εταιρείας, θα καταλάβετε ότι η λέξη «ξένος» δεν τον αντιπροσωπεύει καθόλου! Ήταν επιλογή του να έρθει στην Ελλάδα σε δύσκολους καιρούς, καθώς την αγαπά ιδιαίτερα. Μαθαίνει ήδη ελληνικά και έχει αυθεντικό, μεσογειακό ταμπεραμέντο. Πιστεύω ότι αποτελεί μια εξαιρετική επιλογή για τη θέση του επικεφαλής της Ελαΐς-Unilever Hellas, όχι μόνο όσον αφορά στην επαγγελματική εμπειρία του, αλλά και επειδή ο ίδιος ταιριάζει με την κουλτούρα της ελληνικής εταιρείας, λόγω της προσωπικότητας και του ηγετικού προφίλ του. Έχουμε συνεργαστεί εξαιρετικά σ’ αυτήν τη φάση της μετάβασης και είμαι σίγουρη ότι θα εργαστεί σκληρά και με αφοσίωση, προκειμένου να περάσει η εταιρεία σε μια νέα φάση προόδου και ανάπτυξης.
Ποιους θεωρείτε πιο σημαντικούς σταθμούς της μέχρι τώρα καριέρας σας;
Θα προτιμούσα να απαντήσω κάπως διαφορετικά, καθώς θεωρώ κουραστικό -και μάλλον αδιάφορο- για τους αναγνώστες σας να αρχίσω μια απαρίθμηση θέσεων και αποτελεσμάτων. Αυτό που θεωρώ πιο σημαντικό και καθοριστικό είναι το γεγονός ότι στη Unilever «μυήθηκα» σε έναν τρόπο σκέψης που αποτελεί και τον μοναδικό, αν θέλουμε πραγματικά να διασφαλίσουμε το μέλλον των επόμενων γενεών: μιλώ για τη βιώσιμη ανάπτυξη ή, αλλιώς, αειφορία. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να αναπτύσσονται δυναμικά, αλλά όχι εις βάρος της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Στη Unilever υλοποιείται με ένα Παγκόσμιο Σχέδιο Δράσης, για το οποίο εργαζόμαστε όλοι συστηματικά.
Σε μια παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε πει ότι «στην κρίση σβήνεις φωτιές». Ποιες φωτιές κληθήκατε να σβήσετε εσείς από τη θέση της προέδρου;
Μια από τις μεγαλύτερες πιστεύω «πυροσβέσεις» που έγιναν, ήταν οι χειρισμοί στο πλαίσιο ενός πολύ μεγάλου κλυδωνισμού της αγοράς του λιανεμπορίου, που απείλησε σοβαρά την ισορροπία της. Στην κρίση, οι μικρές φωτιές μπορούν να σβήσουν εύκολα, ορισμένες φορές ακόμη και μόνες τους. Οι μεγάλες φωτιές, όμως, έχουν πολλαπλάσιες αρνητικές συνέπειες από αυτές που θα είχαν σε μια «κανονική» περίοδο. Στην προκειμένη περίπτωση, καταφέραμε αφενός να συγκρατήσουμε τυχόν οικονομικές απώλειες και αφετέρου -το πιο σημαντικό- να προφυλάξουμε τις καλές σχέσεις με τους πελάτες μας, διατηρώντας σε φυσιολογικά επίπεδα την τροφοδοσία της αγοράς με προϊόντα μας.
Γενικά, σε όλη την περίοδο της θητείας μου υπήρχαν καθημερινές προκλήσεις που απέρρεαν κυρίως από τη βαθιά οικονομική κρίση. Έπρεπε να είμαστε ευέλικτοι και σε διαρκή ετοιμότητα, προκειμένου να παραμένουμε ανταγωνιστικοί, χωρίς να κάνουμε εκπτώσεις σε κανέναν τομέα των υπηρεσιών προς τους πελάτες, όπως στην ποιότητα των προϊόντων, στην επάρκειά τους κ.λπ. Προχωρήσαμε σε μειώσεις τιμών και φέραμε νέα προϊόντα σε πιο προσιτές τιμές.
Θεωρείτε «φωτιά» και κάποια πρόσφατα δημοσιεύματα εναντίον σας, τα οποία η εταιρεία σας έκρινε ως κακόβουλα και συκοφαντικά;
Το φαινόμενο των δημοσιευμάτων που προσπαθούν να θίξουν ανθρώπους με αυθαίρετες απόψεις, έξω από κάθε δημοσιογραφική ή άλλη δεοντολογία, έχει πάρει πλέον τεράστιες διαστάσεις - και όχι μόνο στην Ελλάδα. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι στις μέρες μας χρειάζεται να συσταθούν ακόμη και ειδικοί φορείς προκειμένου να διακρίνουν αν μια δημοσίευση είναι αληθινή ή απατηλή! Απλώς, η απόφασή μου να αποχωρήσω σε μια στιγμή που συμπίπτει και με άλλες αλλαγές στη Unilever, πυροδότησε μια φημολογία, με στόχο να βλάψει όχι μόνο εμένα, αλλά κυρίως την εταιρεία. Παράδειγμα, κάποια άρθρα που δημοσιεύτηκαν σχετικά με τον τομέα του παγωτού της Unilever. Εγώ η ίδια, μαζί με το Δ.Σ., αναθέσαμε σε εξωτερικό αρμόδιο συνεργάτη σχετική έρευνα, με εντολή να διερευνήσει τις δυνατότητες αναδιάρθρωσης του κλάδου και τις διαδικασίες εξορθολογισμού του δικτύου. Από αυτήν τη μελέτη, προέκυψε η ανάγκη αναδιοργάνωσης του τομέα του παγωτού, η οποία έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, ενώ για κάποιες περιπτώσεις στις οποίες διαπιστώθηκε παράβαση της πολιτικής και του κώδικα επιχειρηματικών αρχών της Unilever, η εταιρεία προχώρησε σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες, ώστε να προστατευτούν τα συμφέροντα και η φήμη της, καθώς και οι άνθρωποί της. Θα μπορούσα να συνεχίσω και με άλλα παραδείγματα αλλά θα ήταν, νομίζω, πλεονασμός. Άλλωστε, συνήθως, το μόνο που χρειάζεται για να αποκατασταθεί η αλήθεια είναι ο χρόνος.
Μιλώντας για καριέρα, ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα προσόντα που πρέπει να έχει ένας/μια καλός/ή manager;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει αντίστοιχη «συνταγή», με την έννοια ενός εγχειριδίου οδηγιών. Πιστεύω όμως ότι κατ’ αρχάς πρέπει σε ό,τι κάνουμε να είμαστε αυθεντικοί. Όπως έχει ειπωθεί, ο πραγματικός ηγέτης περισσότερο «είναι» παρά «κάνει», πράγμα που σημαίνει ότι κατευθύνεται και κατευθύνει, κυρίως, από τις αξίες του, το όραμά του, το μυαλό και την καρδιά του και όχι απλώς υλοποιώντας σωστά τα ‘Jobs to Be Done’ της καθημερινής ατζέντας του. Θεωρώ, επίσης, πολύ σημαντικό να εργάζεται με γνώμονα όχι μόνο τους προσωπικούς στόχους του αλλά το ευρύτερο καλό. Ξέρετε, το motto του αγαπημένου μου σχολείου, του Pierce College, στο οποίο είχα την τύχη να φοιτήσω, είναι “ Non Ministrari, Sed Ministrare”, που σημαίνει να μην επιδιώκεις να σε υπηρετούν αλλά να υπηρετείς. Ελπίζω ότι, μέσα σ’ αυτά τα 32 χρόνια, έδωσα δείγματα ότι προσπάθησα να το ακολουθήσω…
Ποια είναι η «προεδρική» σφραγίδα που αφήνετε στη Unilever φεύγοντας;
Προσωπικά, είμαι περήφανη για το γεγονός ότι αφήνω πίσω μου ένα Διοικητικό Συμβούλιο το οποίο απαρτίζεται από νέους, εξαιρετικά καταρτισμένους ανθρώπους, με υψηλό ήθος και αφοσίωση, που είναι έτοιμοι να σηκώσουν στην πλάτη τους το μέλλον της εταιρείας και να την απογειώσουν. Φυσικά, τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο της οικονομικής κρίσης, της συρρίκνωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, της κατάρρευσης μεγάλων παραδοσιακών πελατών μας κ.λπ., η ανάπτυξη του τζίρου και των κερδών υπήρξε κατώτερη των αρχικών επιδιώξεων και προσδοκιών μου. Ωστόσο, κάθε κρίση είναι και μια ευκαιρία για αλλαγές. Έτσι, έγινε μια σημαντική ανανέωση δυναμικού, αντιλήψεων και τρόπων εργασίας, που πιστεύω ότι έχουν προετοιμάσει την εταιρεία για την επόμενη φάση, ώστε να βγει από την κρίση ενδυναμωμένη. Οι αλλαγές αυτές περιλαμβάνουν ένα πορτφόλιο προϊόντων περισσότερο προσαρμοσμένο στις ανάγκες των καταναλωτών, με ευρύτερη γκάμα τιμών και ισχυρότερα μερίδια στις στρατηγικές κατηγορίες, εξορθολογισμό των δικτύων διανομής, πλήρη ενσωμάτωση της κυπριακής εταιρείας, απλοποίηση της οργανωτικής δομής, με λιγότερα επίπεδα και πιο ξεκάθαρες δομές λήψης αποφάσεων, με κριτήριο τη γνώση και όχι απαραιτήτως την ιεραρχία, εναρμόνιση των διαδικασιών με αυτές των αντίστοιχων ευρωπαϊκών εταιρειών κ.λπ. Αυτό, βέβαια, που δεν άλλαξε -και πιστεύω ότι δεν θα αλλάξει- είναι η προσήλωση στις ίδιες υψηλές αξίες και, πάνω από όλα, ο σεβασμός στην κοινωνία, στους πελάτες, στους προμηθευτές και στους εργαζομένους. Συνοπτικά, θα έλεγα ότι στα χρόνια της κρίσης καταφέραμε να ανανεώσουμε και να εκσυγχρονίσουμε πολλούς βασικούς τομείς, που θα επιταχύνουν την ανάπτυξη της εταιρείας και την ευημερία των ανθρώπων και των συνεργατών της. Παράλληλα, η επέκταση των δραστηριοτήτων της στο χώρο της Νοτιοανατολικής Μεσογείου θα δώσει στην εταιρεία νέα δυναμική και προοπτικές ανάπτυξης.
Πώς βλέπετε το μέλλον της ελληνικής επιχειρηματικότητας;
Η… μελλοντολογία αποτελεί ιδιαίτερα επίφοβη πρακτική στις μέρες μας, δεδομένου ότι ζούμε σε έναν κόσμο όπου όλα μεταβάλλονται με μεγάλη ευκολία και αντίστοιχα μεγάλη ταχύτητα. Θέλω να πιστεύω ότι η επιστροφή της οικονομίας μας στην ανάπτυξη δεν είναι μακριά και ότι, από τη στιγμή που θα ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός της, οι θετικές εξελίξεις θα κινηθούν γρήγορα. Άλλωστε, είναι γνωστό ότι όσο πιο χαμηλά πέφτεις, τόσο πιο ψηλά ξανασηκώνεσαι. Θέλω, επίσης, να πιστεύω ότι θα βγούμε πιο δυνατοί και πιο ενωμένοι από αυτό το τεράστιο «μάθημα» και ότι θα πορευτούμε προς ένα μέλλον υγιούς επιχειρηματικότητας, με έμφαση στη βιωσιμότητα, που είναι η ουσιαστική πρόκληση τόσο για μας όσο και για τις επόμενες γενιές. Κατά τα άλλα, με εντυπωσιάζει θετικά το γεγονός ότι πολλοί νέοι αποστασιοποιούνται από τις σειρήνες της μονιμότητας του Δημοσίου, δεν αποθαρρύνονται από το μη φιλικό επιχειρηματικό πλαίσιο και επιμένουν να δημιουργούν επιχειρήσεις οι οποίες, συχνά, πετυχαίνουν. Ελπίζω από την καρδιά μου ότι σε ένα σχετικά σύντομο μέλλον δεν θα χρειάζεται τόσοι πολλοί νέοι μας να ξενιτεύονται, προκειμένου να απολαμβάνουν αυτονόητες συνθήκες, όπως εργασία στο αντικείμενο των σπουδών τους, αξιοκρατία, κ.λπ., μέσα από τις οποίες θα μπορούν να εξελίσσονται και να ευημερούν.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό RetailBusiness
